Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

are set against

  • 1 reddo

    red-do, dĭdi, dĭtum, 3 (old fut. reddibo = reddam, Plaut. Cas. 1, 41; id. Men. 5, 7, 49, acc. to Non. 476, 27; id. Fragm. ap. Non. 508, 9; pass. reddibitur, id. Ep. 1, 1, 22), v. a.
    I.
    Lit., to give back, return, restore (freq. and class.;

    syn. restituo): reddere est quod debeas ei cujus est volenti dare,

    Sen. Ben. 7, 19, 2:

    ut mihi pallam reddat, quam dudum dedi,

    Plaut. Men. 4, 2, 109; 4, 3, 5; cf.:

    potes nunc mutuam drachmam dare mihi unam, quam cras reddam tibi?

    id. Ps. 1, 1, 84;

    so corresp. to dare,

    id. ib. 1, 1, 89; id. Stich. 4, 1, 42:

    quid si reddatur illi, unde empta est,

    id. Merc. 2, 3, 83; id. Men. 3, 3, 21 sq.; Ter. Ad. 5, 9, 24 sq. et saep.; cf.

    the foll.: ea, quae utenda acceperis, majore mensurā, si modo possis, jubet reddere Hesiodus,

    Cic. Off. 1, 15, 48;

    so corresp. to accipere,

    id. Lael. 8, 26; 16, 58; id. Rep. 2, 5, 10; Sen. Ben. 1, 1, 13:

    accipe quod nunquam reddas mihi,

    Hor. S. 2, 3, 66; Verg. G. 4, 172; id. A. 8, 450 et saep.:

    si quid ab omnibus conceditur, id reddo ac remitto,

    I give it back and renounce it, Cic. Sull. 30, 84: Th. Redde argentum aut virginem. Ph. Quod argentum, quam tu virginem, me reposcis? Plaut. Curc. 5, 2, 14:

    ut (virginem) suis Restituam ac reddam,

    Ter. Eun. 1, 2, 67;

    so with restituere,

    Liv. 3, 68 al.; cf.:

    reddere alias tegulas, i. e. restituere,

    Plaut. Most. 1, 2, 29: obsides, Naev. ap. Non. 474, 19; so Caes. B. G. 1, 35; 1, 36; 6, 12:

    captivos,

    id. ib. 7, 90; Liv. 26, 50:

    ho mines,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 7 al.:

    corpora (mor tuorum),

    Verg. A. 11, 103; cf. id. ib. 2, 543:

    equos,

    Cic. Rep. 4, 2, 2; Suet. Aug. 38:

    suum cuique,

    Cic. Rosc. Am. 47, 136:

    hereditatem mulieri,

    id. Fin. 2, 18, 58:

    sive paribus paria redduntur,

    i. e. are set against, opposed to, id. Or. 49, 164:

    nosmet ipsos nobis reddidistis,

    id. Red. in Sen. 1, 1:

    redditus Cyri solio Phraates,

    Hor. C. 2, 2, 17:

    reddas incolumem, precor,

    id. ib. 1, 3, 7:

    ut te reddat natis carisque,

    id. S. 1, 1, 83:

    redditus terris Daedalus,

    Verg. A. 6, 18; cf.:

    patriis aris,

    id. ib. 11, 269:

    oculis nostris,

    id. ib. 2, 740:

    tenebris,

    id. ib. 6, 545:

    sed jam urbi votisque publicis redditus,

    Plin. Pan. 60, 1:

    ex magnā desperatione saluti redditus,

    Just. 12, 10, 1:

    quin tu primum salutem reddis, quam dedi,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 11:

    operam da, opera reddibitur tibi,

    id. Ep. 1, 1, 22; so id. Men. 4, 2, 101: cum duo genera liberalitatis sint, unum dandi beneficii, alterum reddendi, demus nec ne, in nostrā potestate est;

    non reddere viro bono non licet,

    Cic. Off. 1, 15, 48; so Sen. Ben. 1, 1 sq.; and cf. Plaut. Pers. 5, 1, 10:

    redde his libertatem,

    id. Poen. 5, 4, 17; so,

    Lyciis libertatem ademit, Rhodiis reddidit,

    Suet. Claud. 25:

    patriam,

    Liv. 5, 51 fin.:

    sibi ereptum honorem,

    Verg. A. 5, 342:

    conspectum,

    id. ib. 9, 262 al.:

    se ipse convivio reddidit,

    betook himself again to the banquet, returned, Liv. 23, 9 fin.:

    quae belua reddit se catenis,

    Hor. S. 2, 7, 71:

    se reddidit astris,

    Sil. 4, 119; so,

    lux terris,

    Verg. A. 8, 170:

    se iterum in arma,

    id. ib. 10, 684.—
    (β).
    Poet., with inf.:

    sua monstra profundo Reddidit habere Jovi,

    Stat. Th. 1, 616.—
    (γ).
    Absol. (rare and poet.), of a river:

    sic modo conbibitur, modo Redditur ingens Erasinus,

    is swallowed up... reappears, Ov. M. 15, 275. —
    II.
    Transf.
    1.
    To give up, hand over, deliver, impart, assign; to yield, render, give, grant, bestow, pay, surrender, relinquish, resign (syn.:

    trado, refero): Cincius eam mihi abs te epistulam reddidit, quam tu dederas,

    Cic. Att. 1, 20, 1; so,

    litteras (alicui),

    id. ib. 2, 1, 1; id. Fam. 2, 17, 1:

    litteras a te mihi reddidit stator tuus,

    id. ib. 2, 1, 1; Caes. B. C. 1, 1; 2, 20; 3, 33; Sall. C. 34, 3; cf.

    mandata,

    Suet. Tib. 16:

    pretium alicui pro benefactis ejus,

    Plaut. Capt. 5, 1, 20:

    hoccine pretii,

    id. As. 1, 2, 2; cf.:

    praemia debita (along with persolvere grates),

    Verg. A. 2, 537:

    cetera praemia (with dare),

    id. ib. 9, 254:

    primos honores,

    id. ib. 5, 347:

    gratiam alicui (for the usual referre gratiam),

    Sall. J. 110, 4:

    reddunt ova columbae,

    Juv. 3, 202:

    obligatam Jovi dapem,

    Hor. C. 2, 7, 17:

    o fortunata mors, quae naturae debita, pro patriā est potissimum reddita,

    Cic. Phil. 14, 12, 31; cf.:

    vitam naturae reddendam,

    id. Rep. 1, 3, 5; so, vitam. Lucr. 6, 1198:

    debitum naturae morbo,

    i. e. to die by disease, Nep. Reg. 1 fin.:

    lucem,

    Ov. Tr. 3, 3, 35:

    ultimum spiritum,

    Vell. 2, 14, 2; cf. id. 2, 22, 2; 2, 35 fin.;

    2, 87, 2: animam caelo,

    id. ib. 123 fin.; cf.

    animas (with moriuntur),

    Verg. G. 3, 495:

    hanc animam, vacuas in auras,

    Ov. P. 2, 11, 7:

    caute vota reddunto,

    to pay, offer, render, Cic. Leg. 2, 9, 22; so,

    vota,

    Verg. E. 5, 75; Just. 11, 10, 10:

    tura Lari,

    Tib. 1, 3, 34:

    liba deae,

    Ov. F. 6, 476:

    fumantia exta,

    Verg. G. 2, 194; Tac. H. 4, 53; cf.:

    graves poenas,

    i. e. to suffer, Sall. J. 14, 21:

    promissa viro,

    Verg. A. 5, 386 al.:

    tibi ego rationem reddam?

    will render an account, Plaut. Aul. 1, 1, 6; so,

    rationem,

    id. Trin. 2, 4, 114; Cic. Tusc. 1, 17, 38;

    v. ratio: animam a pulmonibus respirare et reddere,

    to give off, exhale, id. N. D. 2, 54, 136; cf.:

    ut tibiae sonum reddunt,

    give forth, Quint. 11, 3, 20; so,

    sonum,

    id. 9, 4, 40; 66; Sen. Ep. 108; Hor. A. P. 348:

    vocem,

    Verg. A. 3, 40; 7, 95; 8, 217 (with mugiit); Hor. A. P. 158:

    stridorem,

    Ov. M. 11, 608:

    murmura,

    id. ib. 10, 702:

    flammam,

    Plin. 37, 2, 11, § 36 et saep.; so,

    alvum,

    Cels. 2, 12, 2:

    bilem,

    id. 7, 23:

    sanguinem,

    to vomit, Plin. Ep. 5, 19, 6 (just before:

    sanguinem rejecit): urinam,

    Plin. 8, 42, 66, § 165:

    calculum,

    id. 28, 15, 61, § 217:

    catulum partu,

    Ov. M. 15, 379; cf.

    so of parturition,

    id. ib. 10, 513; id. H. 16, 46:

    fructum, quem reddunt praedia,

    yield, produce, Ter. Phorm. 4, 3, 75; Ov. P. 1, 5, 26; Col. 2, 16, 2; Pall. Febr. 9, 4; Plin. 18, 9, 20, § 87; cf. Tib. 2, 6, 22; Quint. 12, 10, 25:

    generi nostro haec reddita est benignitas,

    is imparted to, Plaut. Stich. 1, 3, 27; cf.: nulla quies est [p. 1539] Reddita corporibus primis, Lucr. 2, 96. — Hence, poet., redditum esse, in gen., = factum esse, esse:

    una superstitio, superis quae reddita divis,

    which is given, belongs to the gods, Verg. A. 12, 817:

    quibus et color et sapor una reddita sunt cum odore,

    Lucr. 2, 681; cf. id. 2, 228 Munro ad loc.; Juv. 1, 93; Orell. ad Hor. Ep. 2, 1, 216:

    neque iis petentibus jus redditur,

    is dispensed, granted, Caes. B. G. 6, 13:

    alicui jus,

    Quint. 11, 2, 50; cf.:

    alicui testimonium reddere industriae,

    id. 11, 1, 88:

    quod reliquum vitae virium, id ferro potissimum reddere volebant,

    to yield, sacrifice, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quibus ille pro meritis... jura legesque reddiderat,

    had conferred upon it the power of self-jurisdiction, Caes. B. G. 7, 76; cf Liv. 9, 43, 23 Drak.:

    Lanuvinis sacra sua reddita,

    id. 8, 14:

    conubia,

    to bestow, grant, id. 4, 5:

    peccatis veniam,

    Hor. S. 1, 3, 75:

    nomina facto vera,

    to call by the right name, Ov. Tr. 3, 6, 36.— Hence,
    b.
    Jurid. t. t.:

    judicium,

    to appoint, grant, fix the time for a trial, Ter. Phorm. 2, 3, 57; Caes. B. C. 2, 18; Quint. 7, 4, 43; Tac. A. 1, 72:

    jus,

    to administer justice, pronounce sentence, id. ib. 6, 11; 13, 51; id. H. 3, 68; id. G. 12; Suet. Vit. 9 et saep.—
    2.
    To give up, yield, abandon to one that which has not been taken away, but only threatened or in danger:

    Thermitanis urbem, agros legesque suas reddere,

    Cic. Verr. 2, 2, 37, § 90 ( = relinquere, id. ib. 2, 2, 36, §

    88): Orestis leges suae redditae,

    left undisturbed, Liv. 33, 34, 6; 9, 43, 23 (cf. restituere); 29, 21, 7.—
    3.
    To give back, pay back; hence, to take revenge for, punish, inflict vengeance for:

    per eum stare quominus accepta ad Cannas redderetur hosti clades,

    Liv. 24, 17, 7:

    reddidit hosti cladem,

    id. 24, 20, 2:

    redditaque aequa Cannensi clades,

    id. 27, 49, 5.—
    4.
    To give back in speech or writing, i. e.
    a.
    To translate, render (syn.:

    converto, transfero): cum ea, quae legeram Graece, Latine redderem,

    Cic. de Or. 1, 34, 155:

    verbum pro verbo,

    id. Opt. Gen. 5:

    verbo verbum,

    Hor. A. P. 133; cf. Ov. Tr. 5, 7, 54.—
    b.
    To repeat, declare, report, narrate, recite, rehearse (freq. in Quint.):

    ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis iisdem redderet, quibus cogitasset,

    Cic. Brut. 88, 301; cf. Quint. 10, 6, 3:

    sive paria (verba) paribus redduntur, sive opponuntur contraria,

    Cic. Or. 49, 164:

    reddere quae restant,

    id. Brut. 74, 258:

    tertium actum de pastionibus,

    Varr. R. R. 3, 17, 1:

    nomina per ordinem audita,

    Quint. 11, 2, 23:

    causas corruptae eloquentiae,

    id. 8, 6, 76:

    quid cuique vendidissent,

    id. 11, 2, 24:

    dictata,

    to repeat, rehearse, Hor. Ep. 1, 18, 14; id. S. 2, 8, 80:

    carmen,

    to recite, deliver, id. C. 4, 6, 43:

    cum talia reddidit hospes,

    Ov. M. 6, 330; Lucr. 2, 179:

    causam,

    id. F. 1, 278:

    insigne exemplum suo loco,

    Tac. H. 4, 67.—
    c.
    To answer, reply ( poet.):

    veras audire et reddere voces,

    Verg. A. 1, 409; 6, 689:

    Aeneas contra cui talia reddit,

    id. ib. 10, 530;

    2, 323: auditis ille haec placido sic reddidit ore,

    id. ib. 11, 251 et saep.; cf.

    responsa,

    id. G. 3, 491:

    responsum,

    Liv. 38, 9; 3, 60; Verg. A. 6, 672.—
    5.
    To give back or render a thing according to its nature or qualities; to represent, imitate, express, resemble ( poet. and in post - Aug. prose):

    quas hominum reddunt facies,

    Lucr. 6, 812:

    faciem locorum,

    Ov. M. 6, 122; 7, 752:

    lux aemula vultum Reddidit,

    gave back, reflected, Stat. Achill. 2, 191:

    formam alicujus,

    Sil. 3, 634:

    et qui te nomine reddet Silvius Aeneas,

    Verg. A. 6, 768; cf.:

    jam Phoebe toto fratrem cum redderet orbe,

    Luc. 1, 538:

    paternam elegantiam in loquendo,

    Quint. 1, 1, 6; 6, 3, 107; cf.:

    odorem croci saporemque,

    i. e. to smell and taste like saffron, Plin. 36, 23, 55, § 177:

    imaginem quandam uvae,

    id. 34, 12, 32, § 123:

    flammam excellentis purpurae et odorem maris,

    id. 35, 6, 27, § 46:

    Apelleā redditus arte Mentor,

    Mart. 11, 10, 2.—
    6.
    To give back, return a thing changed in some respect:

    senem illum Tibi dedo ulteriorem lepide ut lenitum reddas,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 31; cf.:

    quas tu sapienter mihi reddidisti opiparas opera tua,

    id. Poen. 1, 1, 4.— Hence, in gen.,
    7.
    To make or cause a thing to be or appear something or somehow; to render (very freq. and class.; cf.:

    facio, redigo): reddam ego te ex ferā fame mansuetem,

    Plaut. As. 1, 2, 19; id. Capt. 4, 2, 42:

    eam (servitutem) lenem reddere,

    id. ib. 2, 5, 1: tutiorem et opulentiorem vitam reddere, Cic. Rep. 1, 2, 3:

    haec itinera infesta reddiderat,

    Caes. B. C. 3, 79:

    aliquem insignem,

    Verg. A. 5, 705:

    obscuraque moto Reddita forma lacu est,

    dimmed by the disturbance of the water, Ov. M. 3, 476:

    homines ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    Cic. Inv. 1, 2, 2: omnes Catilinas Acidinos postea reddidit, has made all the Catilines seem to be Acidini, i. e. patriots, in comparison with himself, id. Att. 4, 3, 3:

    aliquid perfectum,

    Plaut. As. 1, 1, 109:

    aliquid effectum,

    to accomplish, id. Ps. 1, 3, 152; 1, 5, 116; 5, 2, 14:

    omne transactum,

    id. Capt. 2, 2, 95:

    actum,

    id. Trin. 3, 3, 90:

    dictum ac factum,

    Ter. Heaut. 4, 5, 12.— With ut and subj.:

    hic reddes omnia Quae sunt certa ei consilia incerta ut sient,

    Ter. And. 2, 3, 15.— Pass. = fieri scripsit fasciculum illum epistularum totum sibi aquā madidum redditum esse, Cic. Q. Fr. 2, 12, 4; Just. 16, 4, 6; 22, 7, 2:

    per sudorem corpus tantum imbecillius redditur,

    Cels. 3, 3, 19; cf. Just. 29, 4, 3; 42, 5, 4; 44, 1, 10; Flor. 3, 5, 17; Val. Max. 4, 3 prooem.; Lact. 4, 26, 33.

    Lewis & Short latin dictionary > reddo

  • 2 obiectō

        obiectō āvī, ātus, āre, freq.    [obicio], to set against, oppose: caput fretis, i. e. dive, V.—Fig., to abandon, expose, endanger: se hostium telis, L.: eum periculis, S.: caput periclis, V.: pro cunctis unam animam, V.—To throw in the way, interpose, cause: moras, O.—To throw out, charge, cast up, impute, reproach with, accuse of: probrum mihi: famem nostris, Cs.: Mario vecordiam, S.: natum (i. e. fili mortem), O.: nobilitas obiectare Fabio fugisse eum conlegam, L.

    Latin-English dictionary > obiectō

  • 3 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 4 adsero

    1.
    as-sĕro ( ads-, K. and H., Müller), sēvi, situm, 3, v. a., to sow, plant, or set near something (very rare;

    not in Cic.), Agroet. de Orthogr. p. 2274 P.: vites,

    Cato, R. R. 32 fin.:

    vitis adsita ad olus,

    Varr. R. R. 1, 16 fin.:

    vites propter cupressos,

    id. ib. 1, 26: Lenta quin velut adsitas Vitis implicat arbores, * Cat. 61, 102: populus adsita certis Limitibus, * Hor. Ep. 2, 2, 170 (quippe quae vitibus maritaretur, Agroet. l. c.).
    2.
    as-sĕro ( ads-, Ritschl, Fleckeisen, Merk., Halm, Weissenb.), sĕrŭi, sertum, 3, v. a., to join some person or thing to one's self; hence,
    I.
    As a jurid. t. t. (so this word is most freq. found; cf. assertor and assertio).
    A.
    Aliquem manu, in libertatem or liberali causā (also merely manu, and finally absol. adserere), to declare one (a slave) to be free by laying hands upon him, to set free, to liberate:

    adserere manu in libertatem...,

    Varr. L. L. 6, § 64 Müll.:

    qui in libertatem adserebant,

    Suet. Vit. 10:

    se adserit in libertatem,

    Dig. 47, 10, 11 fin.:

    in iis qui adserantur in libertatem, quia quivis lege agere possit, id juris esse,

    Liv. 3, 45; so,

    in ingenuitatem,

    Suet. Aug. 74:

    se ingenuitati,

    Dig. 40, 14, 2:

    manu eas adserat Suas populares liberali causā,

    Plaut. Poen. 4, 2, 83:

    manuque liberali causā ambas adseras,

    id. ib. 5, 2, 142: si quisquam hanc liberali adseruisset manu, id. Curc. 5, 2, 68:

    ego liberali illam adsero causā manu,

    Ter. Ad. 2, 1, 40: cum in causā liberali eum, qui adserebatur cognatum, suum esse diceret, * Cic. Fl. 17, 40:

    neminem venire, qui istas adsereret manu,

    Plaut. Poen. 5, 6, 11:

    illam a lenone adserito manu,

    id. Pers. 1, 3, 83;

    and transf.: pisces manu adserere,

    id. Rud. 4, 3, 34:

    adserui jam me fugique catenas,

    Ov. Am. 3, 11, 3 Merk.; Suet. Vesp. 3; id. Gram. 21.—
    B.
    Aliquem in servitutem, to declare one to be a slave by laying the hand upon him, to claim as a slave:

    M. Claudio clienti negotium dedit (Ap. Claudius), ut virginem in servitutem adsereret,

    Liv. 3, 44; so Suet. Tib. 2; Liv. 34, 18; 35, 16 fin.
    II.
    After the poets of the Aug. per., transf. from the judicial sphere to common life.
    A.
    (Acc. to I. A.) To free from, to protect, defend, defend against (esp. freq. in Flor. and Suet.):

    habe ante oculos mortalitatem, a quā adserere te hoc uno munimento potes,

    Plin. Ep. 2, 10, 4:

    se ab injuriā oblivionis,

    id. ib. 3, 5, 9:

    liberatae Italiae adsertique imperii nuntius,

    Flor. 3, 3, 19:

    post adsertam a Manlio, restitutam a Camillo urbem,

    id. 1, 13, 19:

    Latini quoque Tarquinios adserebant,

    id. 1, 11, 1:

    Gracchanas leges,

    id. 3, 16, 1:

    easdem leges,

    id. 3, 17, 1; so id. 2, 18, 16; 3, 3, 19; 3, 17, 4:

    dignitatem,

    Suet. Caes. 16 (cf. Caes. B. C. 1, 7, and Suet. Caes. 33:

    defendere dignitatem,

    id. ib. 72:

    tueri dignitatem): senatus in adserendā libertate consensit,

    in the restoring of freedom, Suet. Calig. 60; id. Claud. 10:

    namque adserit urbes sola fames (liberas facit urbes contra dominos, Schol.),

    Luc. 3, 56:

    hoc focale tuas adserat auriculas,

    i. e. guard against the hearing of bad verses, Mart. 14, 142:

    non te cucullis adseret caput tectum (sc. a basiis),

    id. 11, 99.—
    B.
    (Acc. to I. B.) Aliquid sibi, to appropriate something to one's self, to claim, declare it one's own possession: nec laudes adsere nostras, claim not for yourself, etc., Ov. M. 1, 462:

    haec (gaudia) utrāque manu complexuque adsere toto,

    Mart. 1, 16, 9; and (per hypallagen): me adsere caelo, appoint me to the skies, i. e. declare me to be of celestial origin, Ov. M. 1, 761.—In prose, Vell. 2, 60 Runhk.; cf. Val. Max. 4, 4, 4:

    Unus hominum ad hoc aevi Felicis sibi cognomen adseruit L. Sulla,

    Plin. 7, 43, 44, § 137:

    sapientis sibi nomen adseruit,

    Quint. 12, 1, 20:

    sibi artem figurarum,

    id. 9, 3, 64:

    ipse te in alto isto pinguique secessu studiis adseris?

    are you devoting yourself? Plin. Ep. 1, 3, 3:

    dominationem sibi,

    Suet. Oth. 9:

    divinam majestatem sibi,

    id. Calig. 22:

    Gallaeci Graecam sibi originem adserunt,

    Just. 44, 3.—
    C.
    In gen., to maintain, affirm, assert, declare; diabebaioumai, Gloss.:

    non haec Colchidos adserit furorem, Diri prandia nec refert Thyestae,

    Mart. 10, 35:

    Epicharmus testium malis hanc utilissime imponi adserit,

    Plin. 20, 9, 34, § 89, where Jan conjectures ait:

    mollissimum quemque beatum fore adserebant,

    Aur. Vict. Caes. 28, 8; so id. ib. 3, 5:

    non vacat adserere quae finxeris,

    Quint. Decl. 7, 6; Pall. 1, 19, 3; so Veg. 1, 17, 4; 1, 17, 5; 5, 25, 1 al.

    Lewis & Short latin dictionary > adsero

  • 5 assero

    1.
    as-sĕro ( ads-, K. and H., Müller), sēvi, situm, 3, v. a., to sow, plant, or set near something (very rare;

    not in Cic.), Agroet. de Orthogr. p. 2274 P.: vites,

    Cato, R. R. 32 fin.:

    vitis adsita ad olus,

    Varr. R. R. 1, 16 fin.:

    vites propter cupressos,

    id. ib. 1, 26: Lenta quin velut adsitas Vitis implicat arbores, * Cat. 61, 102: populus adsita certis Limitibus, * Hor. Ep. 2, 2, 170 (quippe quae vitibus maritaretur, Agroet. l. c.).
    2.
    as-sĕro ( ads-, Ritschl, Fleckeisen, Merk., Halm, Weissenb.), sĕrŭi, sertum, 3, v. a., to join some person or thing to one's self; hence,
    I.
    As a jurid. t. t. (so this word is most freq. found; cf. assertor and assertio).
    A.
    Aliquem manu, in libertatem or liberali causā (also merely manu, and finally absol. adserere), to declare one (a slave) to be free by laying hands upon him, to set free, to liberate:

    adserere manu in libertatem...,

    Varr. L. L. 6, § 64 Müll.:

    qui in libertatem adserebant,

    Suet. Vit. 10:

    se adserit in libertatem,

    Dig. 47, 10, 11 fin.:

    in iis qui adserantur in libertatem, quia quivis lege agere possit, id juris esse,

    Liv. 3, 45; so,

    in ingenuitatem,

    Suet. Aug. 74:

    se ingenuitati,

    Dig. 40, 14, 2:

    manu eas adserat Suas populares liberali causā,

    Plaut. Poen. 4, 2, 83:

    manuque liberali causā ambas adseras,

    id. ib. 5, 2, 142: si quisquam hanc liberali adseruisset manu, id. Curc. 5, 2, 68:

    ego liberali illam adsero causā manu,

    Ter. Ad. 2, 1, 40: cum in causā liberali eum, qui adserebatur cognatum, suum esse diceret, * Cic. Fl. 17, 40:

    neminem venire, qui istas adsereret manu,

    Plaut. Poen. 5, 6, 11:

    illam a lenone adserito manu,

    id. Pers. 1, 3, 83;

    and transf.: pisces manu adserere,

    id. Rud. 4, 3, 34:

    adserui jam me fugique catenas,

    Ov. Am. 3, 11, 3 Merk.; Suet. Vesp. 3; id. Gram. 21.—
    B.
    Aliquem in servitutem, to declare one to be a slave by laying the hand upon him, to claim as a slave:

    M. Claudio clienti negotium dedit (Ap. Claudius), ut virginem in servitutem adsereret,

    Liv. 3, 44; so Suet. Tib. 2; Liv. 34, 18; 35, 16 fin.
    II.
    After the poets of the Aug. per., transf. from the judicial sphere to common life.
    A.
    (Acc. to I. A.) To free from, to protect, defend, defend against (esp. freq. in Flor. and Suet.):

    habe ante oculos mortalitatem, a quā adserere te hoc uno munimento potes,

    Plin. Ep. 2, 10, 4:

    se ab injuriā oblivionis,

    id. ib. 3, 5, 9:

    liberatae Italiae adsertique imperii nuntius,

    Flor. 3, 3, 19:

    post adsertam a Manlio, restitutam a Camillo urbem,

    id. 1, 13, 19:

    Latini quoque Tarquinios adserebant,

    id. 1, 11, 1:

    Gracchanas leges,

    id. 3, 16, 1:

    easdem leges,

    id. 3, 17, 1; so id. 2, 18, 16; 3, 3, 19; 3, 17, 4:

    dignitatem,

    Suet. Caes. 16 (cf. Caes. B. C. 1, 7, and Suet. Caes. 33:

    defendere dignitatem,

    id. ib. 72:

    tueri dignitatem): senatus in adserendā libertate consensit,

    in the restoring of freedom, Suet. Calig. 60; id. Claud. 10:

    namque adserit urbes sola fames (liberas facit urbes contra dominos, Schol.),

    Luc. 3, 56:

    hoc focale tuas adserat auriculas,

    i. e. guard against the hearing of bad verses, Mart. 14, 142:

    non te cucullis adseret caput tectum (sc. a basiis),

    id. 11, 99.—
    B.
    (Acc. to I. B.) Aliquid sibi, to appropriate something to one's self, to claim, declare it one's own possession: nec laudes adsere nostras, claim not for yourself, etc., Ov. M. 1, 462:

    haec (gaudia) utrāque manu complexuque adsere toto,

    Mart. 1, 16, 9; and (per hypallagen): me adsere caelo, appoint me to the skies, i. e. declare me to be of celestial origin, Ov. M. 1, 761.—In prose, Vell. 2, 60 Runhk.; cf. Val. Max. 4, 4, 4:

    Unus hominum ad hoc aevi Felicis sibi cognomen adseruit L. Sulla,

    Plin. 7, 43, 44, § 137:

    sapientis sibi nomen adseruit,

    Quint. 12, 1, 20:

    sibi artem figurarum,

    id. 9, 3, 64:

    ipse te in alto isto pinguique secessu studiis adseris?

    are you devoting yourself? Plin. Ep. 1, 3, 3:

    dominationem sibi,

    Suet. Oth. 9:

    divinam majestatem sibi,

    id. Calig. 22:

    Gallaeci Graecam sibi originem adserunt,

    Just. 44, 3.—
    C.
    In gen., to maintain, affirm, assert, declare; diabebaioumai, Gloss.:

    non haec Colchidos adserit furorem, Diri prandia nec refert Thyestae,

    Mart. 10, 35:

    Epicharmus testium malis hanc utilissime imponi adserit,

    Plin. 20, 9, 34, § 89, where Jan conjectures ait:

    mollissimum quemque beatum fore adserebant,

    Aur. Vict. Caes. 28, 8; so id. ib. 3, 5:

    non vacat adserere quae finxeris,

    Quint. Decl. 7, 6; Pall. 1, 19, 3; so Veg. 1, 17, 4; 1, 17, 5; 5, 25, 1 al.

    Lewis & Short latin dictionary > assero

  • 6 fero

    fĕro, tuli, latum, ferre (ante-class. redupl. form in the tempp. perff.:

    tetuli,

    Plaut. Am. 2, 2, 84; 168; id. Men. 4, 2, 25; 66; id. Rud. prol. 68: tetulisti, Att. and Caecil. ap. Non. 178, 17 sq.:

    tetulit,

    Plaut. Most. 2, 2, 40; id. Men. 2, 3, 30; Ter. And. 5, 1, 13:

    tetulerunt,

    Lucr. 6, § 672:

    tetulissem,

    Ter. And. 4, 5, 13:

    tetulisse,

    Plaut. Rud. 4, 1, 2:

    tetulero,

    id. Cist. 3, 19:

    tetulerit,

    id. Poen. 3, 1, 58; id. Rud. 4, 3, 101), v. a. and n. [a wide-spread root; Sanscr. bhar-, carry, bharas, burden; Gr. pherô; Goth. bar, bairo, bear, produce, whence barn, child; Anglo-Saxon beran, whence Engl. bear, birth; cf. Curt. Gr. Etym. p. 300; Fick, Vergl. Wort. p. 135. The perf. forms, tuli, etc., from the root tul-, tol-; Sanscr. tol-jami, lift, weigh; Gr. tlênai, endure, cf. talas, talanton; Lat. tollo, tolerare, (t)latus, etc. Cf. Goth. thulan, Germ. dulden, Geduld; Anglo-Sax. tholian, suffer. Supine latum, i. e. tlatum; cf. supra; v. Curt. Gr. Etym. p. 220; Corss. Ausspr. 2, 73], to bear, carry, bring. (For syn. cf.: gero, porto, bajulo, veho; effero, infero; tolero, patior, sino, permitto, etc.)
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ferri proprie dicimus, quae quis suo corpore bajulat, portari ea, quae quis in jumento secum ducit, agi ea, quae animalia sunt,

    Dig. 50, 16, 235: oneris quidvis feret, Ter. Ph. 3, 3, 29:

    quin te in fundo conspicer fodere aut arare aut aliquid ferre,

    id. Heaut. 1, 1, 17:

    numerus eorum, qui arma ferre possent,

    Caes. B. G. 1, 29, 1:

    arma et vallum,

    Hor. Epod. 9, 13:

    sacra Junonis,

    id. S. 1, 3, 11:

    cadaver nudis humeris (heres),

    id. ib. 2, 5, 86:

    argentum ad aliquem,

    Plaut. As. 3, 3, 142; cf.:

    symbolum filio,

    id. Bacch. 2, 3, 30:

    olera et pisciculos minutos ferre obolo in cenam seni,

    Ter. And. 2, 2, 32; cf.:

    vina et unguenta et flores,

    Hor. C. 2, 3, 14:

    discerpta ferentes Memora gruis,

    id. S. 2, 8, 86; cf.:

    talos, nucesque sinu laxo,

    id. ib. 2, 3, 172:

    in Capitolium faces,

    Cic. Lael. 11, 37:

    iste operta lectica latus per oppidum est ut mortuus,

    id. Phil. 2, 41, 106:

    lectica in Capitolium latus est,

    Suet. Claud. 2:

    circa judices latus (puer),

    Quint. 6, 1, 47:

    prae se ferens (in essedo) Darium puerum,

    Suet. Calig. 19.— Poet. with inf.:

    natum ad Stygios iterum fero mergere fontes,

    Stat. Ach. 1, 134.—Prov.:

    ferre aliquem in oculis, or simply oculis,

    i. e. to hold dear, love exceedingly, Cic. Phil. 6, 4, 11; id. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; Q. Cic. Fam. 16, 27, 2.—
    B.
    In partic.
    1.
    With the idea of motion predominating, to set in motion, esp. to move onward quickly or rapidly, to bear, lead, conduct, or drive away; with se or mid. (so esp. freq.), to move or go swiftly, to haste, speed, betake one's self; and of things, to flow, mount, run down.
    (α).
    Act.:

    ubi in rapidas amnis dispeximus undas: Stantis equi corpus transvorsum ferre videtur Vis, et in advorsum flumen contrudere raptim: Et, quocumque oculos trajecimus, omnia ferri Et fluere assimili nobis ratione videntur,

    Lucr. 4, 422 sq.:

    ubi cernimus alta Exhalare vapore altaria, ferreque fumum,

    to send up, id. 3, 432; cf.:

    vis ut vomat ignes, Ad caelumque ferat flammai fulgura rursum,

    id. 1, 725; and:

    caelo supinas si tuleris manus,

    raisest, Hor. C. 3, 23, 1:

    te rursus in bellum resorbens Unda fretis tulit aestuosis,

    id. ib. 2, 7, 16; cf.:

    ire, pedes quocumque ferent,

    id. Epod. 16, 21; and:

    me per Aegaeos tumultus Aura feret,

    id. C. 3, 29, 64:

    signa ferre,

    to put the standards in motion, to break up, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40, 12; Liv. 10, 5, 1 al.:

    pol, si id scissem, numquam huc tetulissem pedem,

    have stirred foot, have come, Ter. And. 4, 5, 13:

    pedem,

    Verg. A. 2, 756; Val. Fl. 7, 112:

    gressum,

    to walk, Lucr. 4, 681; cf.:

    agiles gressus,

    Sil. 3, 180:

    vagos gradus,

    Ov. M. 7, 185:

    vestigia,

    Sil. 9, 101:

    vagos cursus,

    id. 9, 243.— Absol.:

    quo ventus ferebat,

    bore, drove, Caes. B. G. 3, 15, 3:

    interim, si feret flatus, danda sunt vela,

    Quint. 10, 3, 7:

    itinera duo, quae extra murum ad portum ferebant,

    led, Caes. B. C. 1, 27, 4:

    pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,

    Liv. 1, 7, 6.—Prov.:

    in silvam ligna ferre,

    to carry coals to Newcastle, Hor. S. 1, 10, 34.—
    (β).
    With se or mid., to move or go swiftly, to hasten, rush:

    cum ipsa paene insula mihi sese obviam ferre vellet,

    to meet, Cic. Planc. 40, 96; cf.:

    non dubitaverim me gravissimis tempestatibus obvium ferre,

    id. Rep. 1, 4:

    hinc ferro accingor rursus... meque extra tecta ferebam,

    Verg. A. 2, 672; 11, 779:

    grassatorum plurimi palam se ferebant,

    Suet. Aug. 32.—Of things as subjects:

    ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum,

    i. e. have collected themselves, Lucr. 6, 672.—Mid.:

    ad eum omni celeritate et studio incitatus ferebatur,

    proceeded, Caes. B. C. 3, 78, 2:

    alii aliam in partem perterriti ferebantur,

    betook themselves, fled, id. B. G. 2, 24, 3:

    (fera) supra venabula fertur,

    rushes, springs, Verg. A. 9, 553:

    huc juvenis nota fertur regione viarum,

    proceeds, id. ib. 11, 530:

    densos fertur moribundus in hostes,

    rushes, id. ib. 2, 511:

    quocumque feremur, danda vela sunt,

    Cic. Or. 23, 75; cf.:

    non alto semper feremur,

    Quint. 12, 10, 37:

    ego, utrum Nave ferar magna an parva, ferar unus et idem,

    Hor. Ep. 2, 2, 200:

    non tenui ferar Penna biformis per liquidum aethera Vates,

    fly, id. C. 2, 20, 1.—Of inanimate subjects:

    (corpuscula rerum) ubi tam volucri levitate ferantur,

    move, Lucr. 4, 195; cf.:

    quae cum mobiliter summa levitate feruntur,

    id. 4, 745; cf.:

    tellus neque movetur et infima est, et in eam feruntur omnia nutu suo pondera,

    Cic. Rep. 6, 17 fin.:

    Rhenus longo spatio per fines Nantuatium, etc.... citatus fertur,

    flows, Caes. B. G. 4, 10, 3; cf. Hirt. B. [p. 738] G. 8, 40, 3:

    ut (flamma) ad caelum usque ferretur,

    ascended, arose, Suet. Aug. 94.—

    Rarely ferre = se ferre: quem procul conspiciens ad se ferentem pertimescit,

    Nep. Dat. 4 fin.
    2.
    To carry off, take away by force, as a robber, etc.: to plunder, spoil, ravage:

    alii rapiunt incensa feruntque Pergama,

    Verg. A. 2, 374:

    postquam te (i. e. exstinctum Daphnin) fata tulerunt,

    snatched away, id. E. 5, 34. So esp. in the phrase ferre et agere, of taking booty, plundering, where ferre applies to portable things, and agere to men and cattle; v. ago.—
    3.
    To bear, produce, yield:

    plurima tum tellus etiam majora ferebat, etc.,

    Lucr. 5, 942 sq.; cf.:

    quae autem terra fruges ferre, et, ut mater, cibos suppeditare possit,

    Cic. Leg. 2, 27, 67:

    quem (florem) ferunt terrae solutae,

    Hor. C. 1, 4, 10:

    quibus jugera fruges et Cererem ferunt,

    id. ib. 3, 24, 13:

    angulus iste feret piper et thus,

    id. Ep. 1, 14, 23:

    (olea) fructum ramis pluribus feret,

    Quint. 8, 3, 10.— Absol.:

    ferundo arbor peribit,

    Cato, R. R. 6, 2.—
    4.
    Of a woman or sheanimal, to bear offspring, be pregnant:

    ignorans nurum ventrem ferre,

    Liv. 1, 34, 3;

    of animals: equa ventrem fert duodecim menses, vacca decem, ovis et capra quinque, sus quatuor,

    Varr. R. R. 2, 1, 19; cf.:

    cervi octonis mensibus ferunt partus,

    Plin. 8, 32, 50, § 112:

    nec te conceptam saeva leaena tulit,

    Tib. 3, 4, 90.— Poet.:

    quem tulerat mater claro Phoenissa Laconi,

    i. e. had borne, Sil. 7, 666.—
    5.
    To offer as an oblation:

    liba et Mopsopio dulcia melle feram,

    Tib. 1, 7, 54; so,

    liba,

    id. 1, 10, 23:

    lancesque et liba Baccho,

    Verg. G. 2, 394:

    tura superis, altaribus,

    Ov. M. 11, 577.—
    6.
    To get, receive, acquire, obtain, as gain, a reward, a possession, etc.:

    quod posces, feres,

    Plaut. Merc. 2, 3, 106; cf.: quodvis donum et praemium a me optato;

    id optatum feres,

    Ter. Eun. 5, 8, 27:

    fructus ex sese (i. e. re publica) magna acerbitate permixtos tulissem,

    Cic. Planc. 38, 92:

    partem praedae,

    id. Rosc. Am. 37, 107:

    ille crucem pretium sceleris tulit, hic diadema,

    Juv. 13, 105:

    coram rege sua de paupertate tacentes Plus poscente ferent,

    Hor. Ep. 1, 17, 44.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bear, carry, bring:

    satis haec tellus morbi caelumque mali fert,

    bears, contains, Lucr. 6, 663;

    veterrima quaeque, ut ea vina, quae vetustatem ferunt, esse debent suavissima,

    which carry age, are old, Cic. Lael. 19, 67:

    scripta vetustatem si modo nostra ferent,

    will have, will attain to, Ov. Tr. 5, 9, 8:

    nomen alicujus,

    to bear, have, Cic. Off. 3, 18, 74; cf.:

    insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui,

    Hor. Ep. 1, 6, 15:

    nomen,

    Suet. Aug. 101; id. Calig. 47:

    cognomen,

    id. Aug. 43; id. Galb. 3; cf.:

    ille finis Appio alienae personae ferendae fuit,

    of bearing an assumed character, Liv. 3, 36, 1:

    Archimimus personam ejus ferens,

    personating, Suet. Vesp. 19; cf.

    also: (Garyophyllon) fert et in spinis piperis similitudinem,

    Plin. 12, 7, 15, § 30: fer mi auxilium, bring assistance, aid, help, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 29 (Trag. v. 50 ed. Vahl.); cf.:

    alicui opem auxiliumque ferre,

    Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9:

    auxilium alicui,

    Plaut. Stich. 2, 2, 5; Ter. And. 1, 1, 115; Cic. Cat. 2, 9, 19; Caes. B. G. 1, 13, 5; 4, 12, 5; Hor. Epod. 1, 21 et saep.: opem, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 86 ed. Vahl.):

    opem alicui,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 23; Ter. And. 3, 1, 15; id. Ad. 3, 4, 41; Cic. Rab. Perd. 1, 3 (with succurrere saluti); id. Fin. 2, 35, 118 (with salutem); id. Fam. 5, 4, 2:

    subsidium alicui,

    Caes. B. G. 2, 26, 2:

    condicionem,

    to proffer, id. ib. 4, 11, 3; cf. Cic. Rosc. Am. 11, 30:

    Coriolanus ab sede sua cum ferret matri obviae complexum,

    offered, Liv. 2, 40, 5:

    si qua fidem tanto est operi latura vetustas,

    will bring, procure, Verg. A. 10, 792:

    ea vox audita laborum Prima tulit finem,

    id. ib. 7, 118: suspicionem falsam, to entertain suspicion, Enn. ap. Non. 511, 5 (Trag. v. 348 ed. Vahl.).—
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 1.) To move, to bring, lead, conduct, drive, raise:

    quem tulit ad scenam ventoso gloria curru,

    Hor. Ep. 2, 1, 177; so,

    animi quaedam ingenita natura... recta nos ad ea, quae conveniunt causae, ferant,

    Quint. 5, 10, 123; cf. absol.:

    nisi illud, quod eo, quo intendas, ferat deducatque, cognoris,

    Cic. de Or. 1, 30, 135:

    exstincti ad caelum gloria fertur,

    Lucr. 6, 8; cf.:

    laudibus aliquem in caelum ferre,

    to extol, praise, Cic. Fam. 10, 26, 2; cf. id. Rep. 1, 43; Quint. 10, 1, 99; Suet. Otho, 12; id. Vesp. 6:

    eam pugnam miris laudibus,

    Liv. 7, 10, 14; cf.:

    saepe rem dicendo subiciet oculis: saepe supra feret quam fieri possit,

    wilt exalt, magnify, Cic. Or. 40, 139:

    ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

    Liv. 4, 5, 6:

    ferre in majus vero incertas res fama solet,

    id. 21, 32, 7:

    crudelitate et scelere ferri,

    to be impelled, carried away, Cic. Clu. 70, 199:

    praeceps amentia ferebare,

    id. Verr. 2, 5, 46, § 121; cf.:

    ferri avaritia,

    id. Quint. 11, 38:

    orator suo jam impetu fertur,

    Quint. 12 praef. §

    3: eloquentia, quae cursu magno sonituque ferretur,

    Cic. Or. 28, 97; cf.:

    (eloquentia) feratur non semitis sed campis,

    Quint. 5, 14, 31:

    oratio, quae ferri debet ac fluere,

    id. 9, 4, 112; cf.:

    quae (historia) currere debet ac ferri,

    id. 9, 4, 18; so often: animus fert (aliquem aliquo), the mind moves one to any thing:

    quo cujusque animus fert, eo discedunt,

    Sall. J. 54, 4; cf.:

    milites procurrentes consistentesque, quo loco ipsorum tulisset animus,

    Liv. 25, 21, 5; and:

    qua quemque animus fert, effugite superbiam regiam,

    id. 40, 4, 14:

    si maxime animus ferat,

    Sall. C. 58, 6; cf. Ov. M. 1, 775.—With an object-clause, the mind moves one to do any thing, Ov. M. 1, 1; Luc. 1, 67; Suet. Otho, 6; cf.

    also: mens tulit nos ferro exscindere Thebas,

    Stat. Th. 4, 753.—
    2.
    (Acc. to I. B. 2.) To carry off, take away:

    omnia fert aetas, animum quoque,

    Verg. E. 9, 51:

    postquam te fata tulerunt,

    id. ib. 5, 34:

    invida Domitium fata tulere sibi,

    Anthol. Lat. 4, 123, 8;

    like efferre,

    to carry forth to burial, Ov. Tr. 1, 3, 89.—
    3.
    (Acc. to I. B. 3.) To bear, bring forth, produce:

    haec aetas prima Athenis oratorem prope perfectum tulit,

    Cic. Brut. 12, 45:

    aetas parentum, pejor avis, tulit Nos nequiores,

    Hor. C. 3, 6, 46:

    Curium tulit et Camillum Saeva paupertas,

    id. ib. 1, 12, 42.—
    4.
    (Acc. to I. B. 6.) To bear away, to get, obtain, receive:

    Cotta et Sulpicius omnium judicio facile primas tulerunt,

    Cic. Brut. 49, 183:

    palmam,

    to carry off, win, id. Att. 4, 15, 6:

    victoriam ex inermi,

    to gain, Liv. 39, 51, 10; 2, 50, 2; 8, 8, 18:

    gratiam et gloriam annonae levatae,

    id. 4, 12, 8:

    maximam laudem inter suos,

    Caes. B. G. 6, 21, 4:

    centuriam, tribus,

    i. e. to get their votes, Cic. Planc. 20, 49; 22, 53; id. Phil. 2, 2, 4:

    suffragia,

    Suet. Caes. 13 (diff. from 8. a.):

    responsum ab aliquo,

    to receive, Cic. Cat. 1, 8, 19; Caes. B. G. 6, 4 fin.:

    repulsam a populo,

    Cic. Tusc. 5, 19, 54:

    repulsam,

    id. de Or. 2, 69 fin.; id. Phil. 11, 8, 19; id. Att. 5, 19 al.: calumniam, i. e. to be convicted of a false accusation, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:

    ita ut filius partem dimidiam hereditatis ferat,

    Gai. Inst. 3, 8:

    singulas portiones,

    id. ib. 3, 16; 61.—
    5.
    To bear, support any thing unpleasant; or pregn., to suffer, tolerate, endure.
    a.
    To bear in any manner.
    (α).
    With acc.: servi injurias nimias aegre ferunt, Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    (onus senectutis) modice ac sapienter sicut omnia ferre,

    Cic. de Sen. 1, 2:

    aegre ferre repulsam consulatus,

    id. Tusc. 4, 17, 40:

    hoc moderatiore animo ferre,

    id. Fam. 6, 1, 6:

    aliquid toleranter,

    id. ib. 4, 6, 2:

    clementer,

    id. Att. 6, 1, 3:

    quod eo magis ferre animo aequo videmur, quia, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 48, § 126:

    ut tu fortunam, sic nos te, Celse, feremus,

    Hor. Ep. 1, 8, 17.—
    (β).
    With an object-clause:

    ut si quis aegre ferat, se pauperem esse,

    take it ill, Cic. Tusc. 4, 27, 59:

    hoc ereptum esse, graviter et acerbe ferre,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 152:

    quomodo ferant veterani, exercitum Brutum habere,

    id. Phil. 10, 7, 15.—
    (γ).
    With de:

    de Lentulo scilicet sic fero, ut debeo,

    Cic. Att. 4, 6, 1:

    quomodo Caesar ferret de auctoritate perscripta,

    id. ib. 5, 2, 3:

    numquid moleste fers de illo, qui? etc.,

    id. ib. 6, 8, 3.—
    (δ).
    Absol.:

    sin aliter acciderit, humaniter feremus,

    Cic. Att. 1, 2, 1:

    si mihi imposuisset aliquid, animo iniquo tulissem,

    id. ib. 15, 26, 4.—
    b. (α).
    With acc.: quis hanc contumeliam, quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre potest? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    qui potentissimorum hominum contumaciam numquam tulerim, ferrem hujus asseclae?

    Cic. Att. 6, 3, 6:

    cujus desiderium civitas ferre diutius non potest,

    id. Phil. 10, 10, 21:

    cogitandi non ferebat laborem,

    id. Brut. 77, 268:

    unum impetum nostrorum,

    Caes. B. G. 3, 19, 3:

    vultum atque aciem oculorum,

    id. ib. 1, 39, 1:

    cohortatio gravior quam aures Sulpicii ferre didicissent,

    to hear unmoved, Cic. Phil. 9, 4, 9:

    vultum,

    Hor. S. 1, 6, 121:

    multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit,

    id. A. P. 413:

    spectatoris fastidia,

    id. Ep. 2, 1, 215:

    fuisse (Epaminondam) patientem suorumque injurias ferentem civium,

    Nep. Epam. 7.—Of personal objects:

    quem ferret, si parentem non ferret suum?

    brook, Ter. Heaut. 1, 2, 28:

    optimates quis ferat, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 33:

    vereor, ut jam nos ferat quisquam,

    Quint. 8, 3, 25:

    an laturi sint Romani talem regem,

    id. 7, 1, 24:

    quis enim ferat puerum aut adolescentulum, si, etc.,

    id. 8, 5, 8.—
    (β).
    With an object-clause:

    ferunt aures hominum, illa... laudari,

    Cic. de Or. 2, 84, 344:

    non feret assiduas potiori te dare noctes,

    Hor. Epod. 15, 13; Ov. M. 2, 628:

    illa quidem in hoc opere praecipi quis ferat?

    Quint. 11, 3, 27; 11, 1, 69:

    servo nubere nympha tuli,

    Ov. H. 5, 12; cf.:

    alios vinci potuisse ferendum est,

    id. M. 12, 555. —
    (γ).
    With quod:

    quod rapta, feremus, dummodo reddat eam,

    Ov. M. 5, 520:

    illud non ferendum, quod, etc.,

    Quint. 11, 3, 131. —
    6.
    With the access, notion of publicity, to make public, to disclose, show, exhibit:

    eum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,

    Cic. Planc. 14, 34; cf.:

    laetitiam apertissime tulimus omnes,

    id. Att. 14, 13, 2:

    neque id obscure ferebat nec dissimulare ullo modo poterat,

    id. Clu. 19, 54:

    haud clam tulit iram adversus praetorem,

    Liv. 31, 47, 4; cf.:

    tacite ejus verecundiam non tulit senatus, quin, etc.,

    id. 5, 28, 1.—
    b.
    Prae se ferre, to show, manifest, to let be seen, to declare:

    cujus rei tantae facultatem consecutum esse me, non profiteor: secutum me esse, prae me fero,

    Cic. N. D. 1, 5, 12:

    noli, quaeso, prae te ferre, vos plane expertes esse doctrinae,

    id. ib. 2, 18, 47:

    non mediocres terrores... prae se fert et ostentat,

    id. Att. 2, 23, 3:

    hanc virtutem prae se ferunt,

    Quint. 2, 13, 11:

    liberalium disciplinarum prae se scientiam tulit,

    id. 12, 11, 21:

    magnum animum (verba),

    id. 11, 1, 37.—Of inanim. and abstr. subjects:

    (comae) turbatae prae se ferre aliquid affectus videntur,

    Quint. 11, 3, 148:

    oratio prae se fert felicissimam facilitatem,

    id. 10, 1, 11.—
    7.
    Of speech, to report, relate, make known, assert, celebrate:

    haec omnibus ferebat sermonibus,

    Caes. B. C. 2, 17, 2:

    alii alia sermonibus ferebant Romanos facturos,

    Liv. 33, 32, 3:

    ferte sermonibus et multiplicate fama bella,

    id. 4, 5, 6:

    patres ita fama ferebant, quod, etc.,

    id. 23, 31, 13; cf. with acc.:

    hascine propter res maledicas famas ferunt,

    Plaut. Trin. 1, 2, 149:

    famam,

    id. Pers. 3, 1, 23:

    fama eadem tulit,

    Tac. A. 1, 5; cf. id. ib. 15, 60:

    nec aliud per illos dies populus credulitate, prudentes diversa fama, tulere,

    talk about, id. ib. 16, 2:

    inimici famam non ita, ut nata est, ferunt,

    Plaut. Pers. 3, 1, 23:

    quod fers, cedo,

    tell, say, Ter. Ph. 5, 6, 17:

    nostra (laus) semper feretur et praedicabitur, etc.,

    Cic. Arch. 9, 21.—With an object-clause:

    cum ipse... acturum se id per populum aperte ferret,

    Liv. 28, 40, 2; id. ib. §

    1: saepe homines morbos magis esse timendos ferunt quam Tartara leti,

    Lucr. 3, 42:

    Prognen ita velle ferebat,

    Ov. M. 6, 470; 14, 527:

    ipsi territos se ferebant,

    Tac. H. 4, 78; id. A. 4, 58; 6, 26 (32); cf.:

    mihi fama tulit fessum te caede procubuisse, etc.,

    Verg. A. 6, 503:

    commentarii ad senatum missi ferebant, Macronem praesedisse, etc.,

    Tac. A. 6, 47 (53).—
    b.
    Ferunt, fertur, feruntur, etc., they relate, tell, say; it is said, it appears, etc.—With inf.:

    quin etiam Xenocratem ferunt, cum quaereretur ex eo, etc... respondisse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2:

    fuisse quendam ferunt Demaratum, etc.,

    id. ib. 2, 19:

    quem ex Hyperboreis Delphos ferunt advenisse,

    id. N. D. 3, 23, 57; Hor. C. 3, 17, 2:

    homo omnium in dicendo, ut ferebant, accrrimus et copiosissimus,

    Cic. de Or. 1, 11, 45:

    Ceres fertur fruges... mortalibus instituisse,

    Lucr. 5, 14:

    in Syria quoque fertur item locus esse, etc.,

    id. 6, 755:

    is Amulium regem interemisse fertur,

    Cic. Rep. 2, 3:

    qui in contione dixisse fertur,

    id. ib. 2, 10 fin.:

    quam (urbem) Juno fertur terris omnibus unam coluisse,

    Verg. A. 1, 15:

    non sat idoneus Pugnae ferebaris,

    you were accounted, held, Hor. C. 2, 19, 27:

    si ornate locutus est, sicut fertur et mihi videtur,

    Cic. de Or. 1, 11, 49; cf.: cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas florente [p. 739] Academia, ut temporibus illis ferebatur, id. ib. § 45.—
    c.
    To give out, to pass off a person or thing by any name or for any thing; and, in the pass., to pass for any thing, to pass current:

    hunc (Mercurium) omnium inventorem artium ferunt,

    Caes. B. G. 6, 17, 1:

    ut Servium conditorem posteri fama ferrent,

    Liv. 1, 42, 4:

    qui se Philippum regiaeque stirpis ferebat, cum esset ultimae,

    set himself up for, boast, Vell. 1, 11, 1:

    avum M. Antonium, avunculum Augustum ferens,

    boasting of, Tac. A. 2, 43; cf.:

    qui ingenuum se et Lachetem mutato nomine coeperat ferre,

    Suet. Vesp. 23:

    ante Periclem, cujus scripta quaedam feruntur,

    Cic. Brut. 7, 27 (quoted paraphrastically, Quint. 3, 1, 12): sub nomine meo libri ferebantur artis rhetoricae, Quint. prooem. 7; cf.:

    cetera, quae sub nomine meo feruntur,

    id. 7, 2, 24; Suet. Caes. 55; id. Aug. 31; id. Caes. 20:

    multa ejus (Catonis) vel provisa prudenter vel acta constanter vel responsa acute ferebantur,

    Cic. Lael. 2, 6:

    qua ex re in pueritia nobilis inter aequales ferebatur,

    Nep. Att. 1, 3.—
    8.
    Polit. and jurid. t. t.
    a.
    Suffragium or sententiam, to give in one's vote, to vote, Varr. R. R. 3, 2, 1; cf.:

    ferunt suffragia,

    Cic. Rep. 1, 31; id. Fam. 11, 27, 7:

    de quo foedere populus Romanus sententiam non tulit,

    id. Balb. 15, 34; cf.:

    de quo vos (judices) sententiam per tabellam feretis,

    id. Verr. 2, 4, 47, § 104;

    so of the voting of judges,

    id. Clu. 26, 72;

    of senators: parcite, ut sit qui in senatu de bello et pace sententiam ferat,

    id. Verr. 2, 2, 31, § 76; cf. id. Fam. 11, 21, 2.—
    b.
    Legem (privilegium, rogationem) ad populum, or absol., to bring forward or move a proposition, to propose a law, etc.:

    perniciose Philippus in tribunatu, cum legem agrariam ferret, etc.,

    Cic. Off. 2, 21, 73; cf. id. Sull. 23, 65:

    quae lex paucis his annis lata esset,

    id. Corn. 1, 3 (vol. xi. p. 10 B. and K.):

    familiarissimus tuus de te privilegium tulit, ut, etc.,

    id. Par. 4, 32:

    Sullam illam rogationem de se nolle ferri (shortly before: Lex ferri coepta),

    id. Sull. 23, 65:

    rogationem de aliquo, contra or in aliquem, ad populum, ad plebem,

    id. Balb. 14, 33; id. Clu. 51, 140; id. Brut. 23, 89; Caes. B. C. 3, 1, 4; Liv. 33, 25, 7:

    nescis, te ipsum ad populum tulisse, ut, etc.,

    proposed a bill, Cic. Phil. 2, 43, 100:

    ut P. Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem, vellentne, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54; cf. Liv. 33, 25, 6:

    quod Sulla ipse ita tulit de civitate, ut, etc.,

    Cic. Caecin. 35, 102:

    nihil de judicio ferebat,

    id. Sull. 22, 63:

    cum, ut absentis ratio haberetur, ferebamus,

    id. Att. 7, 6, 2.— Impers.:

    lato ut solet ad populum, ut equum escendere liceret,

    Liv. 23, 14, 2. —
    c.
    Judicem, said of the plaintiff, to offer or propose to the defendant as judge:

    quem ego si ferrem judicem, refugere non deberet,

    Cic. Rosc. Com. 15, 45; id. de Or. 2, 70, 285.—Hence, judicem alicui, in gen., to propose a judge to, i. e. to bring a suit against, to sue a person:

    se iterum ac saepius judicem illi ferre,

    Liv. 3, 57, 5; 3, 24, 5; 8, 33, 8.—
    9.
    Mercant. t. t., to enter, to set or note down a sum in a book:

    quod minus Dolabella Verri acceptum rettulit, quam Verres illi expensum tulerit, etc.,

    i. e. has set down as paid, has paid, Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 sq., v. expendo.—
    10.
    Absol., of abstr. subjects, to require, demand, render necessary; to allow, permit, suffer:

    ita sui periculi rationes ferre ac postulare,

    Cic. Verr. 2, 5, 40, § 105; cf.:

    gravioribus verbis uti, quam natura fert,

    id. Quint. 18, 57: quid ferat Fors, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. 203 ed. Vahl.):

    quamdiu voluntas Apronii tulit,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:

    ut aetas illa fert,

    as is usual at that time of life, id. Clu. 60, 168:

    ad me, ut tempora nostra, non ut amor tuus fert, vere perscribe,

    id. Q. Fr. 1, 4, 5:

    quod ita existimabam tempora rei publicae ferre,

    id. Pis. 2, 5:

    si ita commodum vestrum fert,

    id. Agr. 2, 28, 77:

    prout Thermitani hominis facultates ferebant,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    si vestra voluntas feret,

    if such be your pleasure, id. de Imp. Pomp. 24, 70:

    ut opinio et spes et conjectura nostra fert,

    according to our opinion, hope, and belief, id. Att. 2, 25, 2:

    ut mea fert opinio,

    according to my opinion, id. Clu. 16, 46: si occasio tulerit, if occasion require, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:

    dum tempus ad eam rem tulit, sivi, animum ut expleret suum,

    Ter. And. 1, 2, 17: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu perspicies, Cic. Fam. 1, 7, 6:

    natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,

    id. Rep. 6, 18.— Impers.:

    sociam se cujuscumque fortunae, et, si ita ferret, comitem exitii promittebat (sc. res or fortuna),

    Tac. A. 3, 15; so,

    si ita ferret,

    id. H. 2, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > fero

  • 7 immitto

    immitto ( inm-), īsi, issum, 3 ( perf. sync. immisti, Sil. 17, 354), v. a. [in-mitto], to send or let into a place, to introduce, admit, to send or despatch against, to let loose at, discharge at, to cast or throw into (freq. and class.; cf. intromitto, induco, introduco).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    servos ad spoliandum fanum,

    Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101; cf.:

    servi in tecta nostra cum facibus immissi,

    id. Att. 14, 10, 1; id. Sest. 36, 78:

    magna vis hominum simul immissa,

    Liv. 2, 5, 3:

    equitatu immisso (in agmen hostium),

    Caes. B. G. 7, 40, 4:

    armaturam levem in stationes,

    Liv. 40, 48, 2; 21, 8, 8:

    corpus in undas,

    Ov. H. 2, 133:

    artificem mediis flammis,

    id. M. 6, 615:

    completas naves taeda et pice in Pomponianam classem immisit,

    let loose, Caes. B. C. 3, 101, 2; so ib. § 5; cf.:

    navem in terram,

    Liv. 30, 25, 8: repente equum immisi ad eam legionem, urged, spurred, Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    si effrenatos in eos equos immittitis,

    Liv. 40, 40, 5:

    pila in hostes,

    Caes. B. G. 6, 8, 6:

    tela,

    id. B. C. 3, 92, 2:

    telum ex manu,

    Dig. 9, 2, 52:

    canalibus aqua immissa,

    Caes. B. C. 2, 10, 6:

    aquam ex fullonicis in fundum vicini,

    Dig. 39, 3, 3:

    cloacam privatam in publicum,

    ib. 43, 23, 1; and:

    puram aquam in alvum,

    Cels. 2, 12:

    haec (tigna) cum machinationibus immissa in flumen defixerat,

    had driven into, Caes. B. G. 4, 17, 4:

    bipedales trabes,

    id. ib. §

    6: tigna (in parietem),

    Dig. 8, 5, 8; 43, 25, 3:

    coronam caelo,

    hurls it to the sky, Ov. M. 8, 179:

    lentum filis immittitur aurum,

    is inserted, interwoven, id. ib. 6, 68:

    circa oneratas veste cervices laticlaviam immiserat mappam,

    put on, put around, Petr. 32, 2:

    dexteraque immissis da mihi signa rotis,

    let loose, swiftly driven, Prop. 3, 9, 58; cf.:

    immissis pars caeca et concita frenis Arietat in portas,

    slackened, Verg. A. 11, 889:

    habenas,

    id. ib. 5, 662; Ov. M. 1, 280; cf.

    rudentes,

    let go, let loose, Plin. Ep. 8, 4, 5:

    Codrus in medios se immisit hostes,

    threw himself, Cic. Tusc. 1, 48, 116; Liv. 9, 4, 10:

    se in hostium manum multitudinemque,

    Cic. Font. 17, 38; cf.:

    immisit in armatas hostium copias,

    id. Par. 1, 2, 12:

    offirmastin' occultare, quo te inmittas,

    whither you are going, Plaut. Pers. 2, 2, 40. —
    B.
    In partic.
    1.
    To send against (secretly or hostilely), to set on, incite, instigate, suborn (mostly post-Aug.):

    alii Tarquinium a Cicerone immissum aiebant,

    Sall. C. 48, 8:

    fratrem Tiberium inopinantem repente immisso tribuno militum interemit,

    Suet. Calig. 23; cf. Tac. A. 3, 16:

    immissis qui monerent,

    id. ib. 4, 54:

    Suillium accusandis utrisque immittit,

    id. ib. 11, 1:

    ad cujus rei probationem immittet indices,

    Just. 32, 2:

    invidia et a dissimilibus delator inmissus,

    Plin. Ep. 6, 31, 3. —
    2.
    To let grow unrestrained or wild:

    ea vitis immittitur ad uvas pariendas,

    Varr. R. R. 1, 31, 3:

    cupressus immittitur in perticas asseresve,

    Plin. 16, 33, 60, § 141:

    pro densitate arborum immissorumque aliorum in alios ramorum,

    grown together, interwoven, Liv. 40, 22, 3: penitus immissis radicibus niti, deeply planted or sunk, Quint. 1, 3, 5: barba immissa et intonso capillo, etc., overgrown, hanging down, Sisenn. ap. Non. 130, 8; so,

    barba immissa,

    Verg. A. 3, 593; Ov. M. 12, 351; Quint. 12, 3, 12:

    immissi capilli,

    Ov. F. 1, 503; id. M. 5, 338; 6, 168; cf.

    , in a Greek construction: Phleias immissus patrios de vertice crines,

    Val. Fl. 1, 412.—
    3.
    To ingraft:

    trunci resecantur, et... deinde feraces plantae immittuntur,

    Verg. G. 2, 80.—
    4.
    Aliquem in bona alicujus, to install, put in possession, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 142.—
    II.
    Trop.:

    aliquid in aures,

    to listen to, Plaut. Ep. 3, 1, 14; but without in:

    ne tu quod istic fabuletur auris inmittas tuas,

    id. Capt. 3, 4, 16: verba suis immittere figuris, to accommodate its modes of thought to the words, Manil. 1, 24:

    jactam et immissam a te nefariam in me injuriam semper duxi,

    Cic. Par. 4, 1, 28:

    hic corrector in eo ipso loco, quo reprehendit, immittit imprudens ipse senarium,

    lets escape him, id. Or. 56, 190:

    si nihil extrinsecus accidit, quod corpus ejus in aliquam valetudinem immitteret,

    threw into some sickness, Dig. 1, 21, 14, § 2:

    immisitque fugam Teucris atrumque timorem,

    instilled, infused, Verg. A. 9, 719:

    vires alicui,

    Val. Fl. 7, 353:

    amorem,

    Sen. Herc. Oet. 554.

    Lewis & Short latin dictionary > immitto

  • 8 inmitto

    immitto ( inm-), īsi, issum, 3 ( perf. sync. immisti, Sil. 17, 354), v. a. [in-mitto], to send or let into a place, to introduce, admit, to send or despatch against, to let loose at, discharge at, to cast or throw into (freq. and class.; cf. intromitto, induco, introduco).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    servos ad spoliandum fanum,

    Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101; cf.:

    servi in tecta nostra cum facibus immissi,

    id. Att. 14, 10, 1; id. Sest. 36, 78:

    magna vis hominum simul immissa,

    Liv. 2, 5, 3:

    equitatu immisso (in agmen hostium),

    Caes. B. G. 7, 40, 4:

    armaturam levem in stationes,

    Liv. 40, 48, 2; 21, 8, 8:

    corpus in undas,

    Ov. H. 2, 133:

    artificem mediis flammis,

    id. M. 6, 615:

    completas naves taeda et pice in Pomponianam classem immisit,

    let loose, Caes. B. C. 3, 101, 2; so ib. § 5; cf.:

    navem in terram,

    Liv. 30, 25, 8: repente equum immisi ad eam legionem, urged, spurred, Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 3:

    si effrenatos in eos equos immittitis,

    Liv. 40, 40, 5:

    pila in hostes,

    Caes. B. G. 6, 8, 6:

    tela,

    id. B. C. 3, 92, 2:

    telum ex manu,

    Dig. 9, 2, 52:

    canalibus aqua immissa,

    Caes. B. C. 2, 10, 6:

    aquam ex fullonicis in fundum vicini,

    Dig. 39, 3, 3:

    cloacam privatam in publicum,

    ib. 43, 23, 1; and:

    puram aquam in alvum,

    Cels. 2, 12:

    haec (tigna) cum machinationibus immissa in flumen defixerat,

    had driven into, Caes. B. G. 4, 17, 4:

    bipedales trabes,

    id. ib. §

    6: tigna (in parietem),

    Dig. 8, 5, 8; 43, 25, 3:

    coronam caelo,

    hurls it to the sky, Ov. M. 8, 179:

    lentum filis immittitur aurum,

    is inserted, interwoven, id. ib. 6, 68:

    circa oneratas veste cervices laticlaviam immiserat mappam,

    put on, put around, Petr. 32, 2:

    dexteraque immissis da mihi signa rotis,

    let loose, swiftly driven, Prop. 3, 9, 58; cf.:

    immissis pars caeca et concita frenis Arietat in portas,

    slackened, Verg. A. 11, 889:

    habenas,

    id. ib. 5, 662; Ov. M. 1, 280; cf.

    rudentes,

    let go, let loose, Plin. Ep. 8, 4, 5:

    Codrus in medios se immisit hostes,

    threw himself, Cic. Tusc. 1, 48, 116; Liv. 9, 4, 10:

    se in hostium manum multitudinemque,

    Cic. Font. 17, 38; cf.:

    immisit in armatas hostium copias,

    id. Par. 1, 2, 12:

    offirmastin' occultare, quo te inmittas,

    whither you are going, Plaut. Pers. 2, 2, 40. —
    B.
    In partic.
    1.
    To send against (secretly or hostilely), to set on, incite, instigate, suborn (mostly post-Aug.):

    alii Tarquinium a Cicerone immissum aiebant,

    Sall. C. 48, 8:

    fratrem Tiberium inopinantem repente immisso tribuno militum interemit,

    Suet. Calig. 23; cf. Tac. A. 3, 16:

    immissis qui monerent,

    id. ib. 4, 54:

    Suillium accusandis utrisque immittit,

    id. ib. 11, 1:

    ad cujus rei probationem immittet indices,

    Just. 32, 2:

    invidia et a dissimilibus delator inmissus,

    Plin. Ep. 6, 31, 3. —
    2.
    To let grow unrestrained or wild:

    ea vitis immittitur ad uvas pariendas,

    Varr. R. R. 1, 31, 3:

    cupressus immittitur in perticas asseresve,

    Plin. 16, 33, 60, § 141:

    pro densitate arborum immissorumque aliorum in alios ramorum,

    grown together, interwoven, Liv. 40, 22, 3: penitus immissis radicibus niti, deeply planted or sunk, Quint. 1, 3, 5: barba immissa et intonso capillo, etc., overgrown, hanging down, Sisenn. ap. Non. 130, 8; so,

    barba immissa,

    Verg. A. 3, 593; Ov. M. 12, 351; Quint. 12, 3, 12:

    immissi capilli,

    Ov. F. 1, 503; id. M. 5, 338; 6, 168; cf.

    , in a Greek construction: Phleias immissus patrios de vertice crines,

    Val. Fl. 1, 412.—
    3.
    To ingraft:

    trunci resecantur, et... deinde feraces plantae immittuntur,

    Verg. G. 2, 80.—
    4.
    Aliquem in bona alicujus, to install, put in possession, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 142.—
    II.
    Trop.:

    aliquid in aures,

    to listen to, Plaut. Ep. 3, 1, 14; but without in:

    ne tu quod istic fabuletur auris inmittas tuas,

    id. Capt. 3, 4, 16: verba suis immittere figuris, to accommodate its modes of thought to the words, Manil. 1, 24:

    jactam et immissam a te nefariam in me injuriam semper duxi,

    Cic. Par. 4, 1, 28:

    hic corrector in eo ipso loco, quo reprehendit, immittit imprudens ipse senarium,

    lets escape him, id. Or. 56, 190:

    si nihil extrinsecus accidit, quod corpus ejus in aliquam valetudinem immitteret,

    threw into some sickness, Dig. 1, 21, 14, § 2:

    immisitque fugam Teucris atrumque timorem,

    instilled, infused, Verg. A. 9, 719:

    vires alicui,

    Val. Fl. 7, 353:

    amorem,

    Sen. Herc. Oet. 554.

    Lewis & Short latin dictionary > inmitto

  • 9 immittō (in-m-)

        immittō (in-m-) īsī, īssus, ere,    to send in, let in, throw into, admit, introduce: immissus in urbem: servos ad spoliandum fanum: corpus in undas, O.: in terram (navem), stranded, L.: canalibus aqua inmissa, Cs.: feraces plantae immittuntur, are engrafted, V.: lentum filis immittitur aureum, is interwoven, O.: nais inmittitur undis, plunges into, O.: inmittor harenae, reach, O.: immissa (tigna) in flumen defigere, driven down, Cs.: immissi alii in alios rami, intertwined, L.—To send against, let loose, set on, cause to attack, incite: servi in tecta nostra immissi: completas navīs taedā in classem, Cs.: immittebantur illi canes: in medios se hostīs, threw himself.—To discharge, project, throw at, cast among: pila in hostīs, Cs.: Lancea costis inmissa, penetrating, O.: coronam caelo, hurls to, O.—To let go, let loose, relax, slacken, drop: immissis frenis, V.: inmissos hederā conlecta capillos, flowing, O.—Fig., to install, put in possession: in mea bona quos voles.—To inflict: iniuriam in alqm: fugam Teucris, struck with panic, V.—To instigate, suborn: a Cicerone inmissus, S.—To admit, commit: corrector inmittit ipse senarium, lets escape him.

    Latin-English dictionary > immittō (in-m-)

  • 10 adlevo

    1.
    al-lĕvo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. lĕvo].
    I.
    Lit., to lift up, to raise on high, to raise, set up (in the ante-Aug. per. very rare, perh. only twice in Sall. and Hirt.; later often, esp. in Quint. and the histt.): quibus (laqueis) adlevati milites facilius ascenderent, * Sall. J. 94, 2: pauci elevati scutis, borne up on their shields (others: adlevatis scutis, with uplifted shields, viz. for protection against the darts of the enemy), Auct. B. Alex. 20:

    gelidos complexibus adlevat artus,

    Ov. M. 6, 249:

    cubito adlevat artus,

    id. ib. 7, 343:

    naves turribus atque tabulatis adlevatae,

    Flor. 4, 11, 5:

    supercilia adlevare,

    Quint. 11, 3, 79 (cf. the Gr. tas ophrus anaspan); so,

    bracchium,

    id. 11, 3, 41:

    pollicem,

    id. 11, 3, 142:

    manum,

    id. 11, 3, 94; Vulg. Eccli. 36, 3:

    oculos,

    Curt. 8, 14:

    faciem alicujus manu,

    Suet. Calig. 36: adlevavit eum, lifted him up (of the lame man), Vulg. Act. 3, 7 al.—
    II.
    Trop.
    A.
    To lighten, alleviate, mitigate physical or mental troubles; or, referring to the individual who suffers, to lift up, sustain, comfort, console (class.): aliorum aerumnam dictis adlevans, old poet in Cic. Tusc. 3, 29, 71 (cf. Sophocl. Fragm. ap. Brunck. p. 588: Kalôs kakôs prassonti sumparainesas): ubi se adlevat, ibi me adlevat, * Plaut. Pers. 2, 5, 3:

    Allevat Dominus omnes, qui corruunt,

    Vulg. Psa. 144, 14:

    dejecistis eos, dum adlevarentur,

    ib. ib. 72, 18:

    onus, aliquā ex parte,

    Cic. Rosc. Am. 4, 10:

    sollicitudines,

    id. Brut. 3, 12:

    adlevor cum loquor tecum absens,

    id. Att. 12, 39: adlevare corpus, id. ib. 7, 1; Ov. Tr. 3, 8, 31: adlevor animum ( poet.), Tac. A. 6, 43.—
    B.
    To diminish the force or weight of a thing, to lessen, lighten:

    adversariorum confirmatio diluitur aut infirmatur aut adlevatur,

    Cic. Inv. 1, 42, 78:

    adlevatae notae,

    removed, Tac. H. 1, 52.—
    C.
    To raise up, i. e. to make distinguished; pass., to be or become distinguished:

    C. Caesar eloquentiā et spiritu et jam consulatu adlevabatur,

    Flor. 4, 2, 10.
    2.
    al-lēvo ( adl-), less correctly al-laevo, āre, v. a., to make smooth, to smooth off or over (only in Col.):

    nodos et cicatrices adlevare,

    Col. 3, 15, 3:

    vitem ferro,

    id. 4, 24, 4:

    ea plaga uno vestigio adlevatur,

    id. 4, 24, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > adlevo

  • 11 allevo

    1.
    al-lĕvo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. lĕvo].
    I.
    Lit., to lift up, to raise on high, to raise, set up (in the ante-Aug. per. very rare, perh. only twice in Sall. and Hirt.; later often, esp. in Quint. and the histt.): quibus (laqueis) adlevati milites facilius ascenderent, * Sall. J. 94, 2: pauci elevati scutis, borne up on their shields (others: adlevatis scutis, with uplifted shields, viz. for protection against the darts of the enemy), Auct. B. Alex. 20:

    gelidos complexibus adlevat artus,

    Ov. M. 6, 249:

    cubito adlevat artus,

    id. ib. 7, 343:

    naves turribus atque tabulatis adlevatae,

    Flor. 4, 11, 5:

    supercilia adlevare,

    Quint. 11, 3, 79 (cf. the Gr. tas ophrus anaspan); so,

    bracchium,

    id. 11, 3, 41:

    pollicem,

    id. 11, 3, 142:

    manum,

    id. 11, 3, 94; Vulg. Eccli. 36, 3:

    oculos,

    Curt. 8, 14:

    faciem alicujus manu,

    Suet. Calig. 36: adlevavit eum, lifted him up (of the lame man), Vulg. Act. 3, 7 al.—
    II.
    Trop.
    A.
    To lighten, alleviate, mitigate physical or mental troubles; or, referring to the individual who suffers, to lift up, sustain, comfort, console (class.): aliorum aerumnam dictis adlevans, old poet in Cic. Tusc. 3, 29, 71 (cf. Sophocl. Fragm. ap. Brunck. p. 588: Kalôs kakôs prassonti sumparainesas): ubi se adlevat, ibi me adlevat, * Plaut. Pers. 2, 5, 3:

    Allevat Dominus omnes, qui corruunt,

    Vulg. Psa. 144, 14:

    dejecistis eos, dum adlevarentur,

    ib. ib. 72, 18:

    onus, aliquā ex parte,

    Cic. Rosc. Am. 4, 10:

    sollicitudines,

    id. Brut. 3, 12:

    adlevor cum loquor tecum absens,

    id. Att. 12, 39: adlevare corpus, id. ib. 7, 1; Ov. Tr. 3, 8, 31: adlevor animum ( poet.), Tac. A. 6, 43.—
    B.
    To diminish the force or weight of a thing, to lessen, lighten:

    adversariorum confirmatio diluitur aut infirmatur aut adlevatur,

    Cic. Inv. 1, 42, 78:

    adlevatae notae,

    removed, Tac. H. 1, 52.—
    C.
    To raise up, i. e. to make distinguished; pass., to be or become distinguished:

    C. Caesar eloquentiā et spiritu et jam consulatu adlevabatur,

    Flor. 4, 2, 10.
    2.
    al-lēvo ( adl-), less correctly al-laevo, āre, v. a., to make smooth, to smooth off or over (only in Col.):

    nodos et cicatrices adlevare,

    Col. 3, 15, 3:

    vitem ferro,

    id. 4, 24, 4:

    ea plaga uno vestigio adlevatur,

    id. 4, 24, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > allevo

  • 12 diverto

    dī-verto ( vorto), ti, sum, 3, v. n., to turn or go different ways, to part, separate, turn aside (in the verb. finit. rare; not in the class. per.).
    I.
    Lit.
    A.
    To turn out of the way; hence, of travellers, to stop, lodge, sojourn:

    qui divertebat in proximo,

    Amm. 14, 7, 15:

    in cenaculum,

    Vulg. 4 Reg. 4, 11:

    ad hominem peccatorem,

    to visit, id. Luc. 19, 7 al. —
    B.
    Of a married woman, to leave her husband:

    (uxor) sive diverterit, sive nupta est adhuc,

    Dig. 9, 2, 27, § 30; cf.

    so of divorce: si uxor a legato diverterit,

    ib. 5, 1, 42:

    nullis matrimoniis divertentibus,

    Gell. 4, 3. V. also divortium.—
    II.
    Trop., to deviate from each other, to differ:

    divortunt mores virgini longe ac lupae,

    Plaut. Ep. 3, 3, 22.—Hence, dīversus ( - vorsus), a, um, P. a., turned different ways.
    I.
    Set over against each other, opposite, contrary (freq. and class.; cf.: adversus, contrarius).
    A.
    Lit.:

    in diversum iter equi concitati,

    Liv. 1, 28:

    fenestrae,

    opposite each other, Prop. 1, 3, 31; cf.

    ripa,

    Sil. 1, 264 Drak.:

    iter a proposito diversum,

    Caes. B. C. 1, 69, 1; cf.:

    diverso ab ea regione itinere,

    id. ib. 3, 41, 4:

    diversis ab flumine regionibus,

    id. B. G. 6, 25, 3:

    diversam aciem constituit,

    id. B. C. 1, 40, 5:

    duo cinguli maxime inter se diversi, i. e. the two polar circles,

    Cic. Rep. 6, 20 (13):

    diversum ad mare dejectus,

    Tac. A. 2, 60; cf.:

    procurrentibus in diversa terris,

    id. Agr. 11:

    in diversum flectere,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    binas per diversum coassationes substernere,

    cross-wise, Plin. 36, 25, 62, § 186.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., different, diverse, opposite, contrary, conflicting (cf.:

    varius, differens, discrepans, multiplex): monstrum ex contrariis diversisque inter se pugnantibus naturae studiis cupiditatibusque conflatum,

    Cic. Cael. 5 fin.; cf.:

    quis non diversa praesentibus contrariaque expectatis aut speret aut timeat?

    Vell. 2, 75, 2:

    pessuma ac divorsa inter se mala, luxuria atque avaritia,

    Sall. C. 5, 8; cf. Liv. 34, 4.—In the sup.:

    ne illi falsi sunt, qui diversissimas res pariter exspectant, ignaviae voluptatem et praemia virtutis,

    Sall. J. 85, 20:

    diversa sibi ambo consilia capiunt,

    Caes. B. C. 3, 30, 1:

    est huic diversum vitio vitium prope majus,

    Hor. Ep. 1, 18, 5; cf. Vell. 2, 80, 2:

    initio reges diversi pars ingenium, alii corpus exercebant,

    pursuing opposite courses, Sall. C. 2, 1:

    diversi imperatoribus (sc. Scipioni et Mummio) mores, diversa fuerunt studia,

    Vell. 1, 13, 3:

    dividere bona diversis,

    Hor. S. 1, 3, 114; cf. id. ib. 1, 1, 3; Vell. 2, 60 fin. et saep.—Of conflicting passions: Pentheum diripuisse aiunt Bacchas;

    nugas fuisse credo, prae quo pacto ego divorsus distrahor,

    Plaut. Merc. 2, 4, 2.— Comp.:

    divorsius,

    Lucr. 3, 803.—
    2.
    In partic. (like contrarius, II. 2.), inimically opposed, of hostile or opposite opinions, unfriendly, hostile:

    certa igitur cum illo, qui a te totus diversus est,

    Cic. Ac. 2, 32:

    regio ab se diversa,

    Liv. 32, 38:

    diversos iterum conjungere amantes,

    Prop. 1, 10, 15:

    acies,

    Tac. A. 13, 57; 14, 30:

    factio,

    Suet. Caes. 20; id. Tib. 3 fin.; cf.

    partes,

    id. Caes. 1:

    diversae partis advocatus,

    opposite, id. Gramm. 4:

    diversi ordiuntur, etc.,

    Tac. A. 2, 10:

    subsellia,

    of the opponents, Quint. 11, 3, 133; cf. Tac. Or. 34:

    minuere invidiam aut in diversum eam transferre,

    Quint. 11, 1, 64:

    defectio Tarentinorum utrum priore anno an hoc facta sit, in diversum auctores trahunt,

    are not agreed, Liv. 25, 11 fin.; cf.:

    nullo in diversum auctore,

    Tac. A. 12, 69:

    consistentis ex diverso patroni,

    on the opposite side, Quint. 4, 1, 42:

    ex diverso,

    id. 5, 11, 43; Tac. A. 13, 40; id. H. 4, 16 et saep.;

    also: e diverso,

    Plin. 4, 4, 5, § 9; Just. 30, 4, 6; the latter in Sueton, and the elder Pliny, i. q. contra, on the contrary:

    sunt qui putent, etc.... Alii e diverso, etc.,

    Suet. Caes. 86; cf. id. Aug. 27; id. Dom. 9; Plin. 2, 50, 51, § 135; 5, 9, 10, § 56 al.; cf. Sillig. ad Plin. 14, 2, 4, § 35; Gai. Inst. 2, 16.
    II.
    In different directions, apart, separate (so most freq. in all periods and kinds of writing).
    A.
    Lit.: dispennite hominem divorsum et distennite, spread out in opposite directions, i. e. his limbs, Plaut. Mil. 5, 14:

    diversae state,

    id. Truc. 4, 3, 14; cf.:

    diversi pugnabant,

    separately, Caes. B. C. 1, 58, 4; so,

    jam antea diversi audistis,

    Sall. C. 20, 5; and:

    sive juncti unum premant, sive id diversi gerant bellum,

    Liv. 10, 25:

    diversi dissipatique in omnes partes fugere,

    Caes. B. G. 2, 24, 4; cf.:

    ex diversa fuga in unum collecti,

    Liv. 42, 8:

    age diversos et disice corpora ponto,

    Verg. A. 1, 70:

    diversi consules discedunt,

    Liv. 10, 33, 10; 22, 56; Nep. Dat. 11, 3 al.; cf.:

    quo diversus abis?

    away, Verg. A. 5, 166; 11, 855:

    qui (portus) cum diversos inter se aditus habeant, in exitu conjunguntur et confluunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 52 fin.; cf. id. Agr. 2, 32, 87; Liv. 40, 22:

    in locis disjunctissimis maximeque diversis,

    very widely separated, Cic. de Imp. Pomp. 4; so,

    loca,

    id. ib. 16; Caes. B. G. 2, 22, 1 et saep.—Cf. in the sup.:

    diversissimis locis subeundo ad moenia,

    Liv. 4, 22:

    itinera,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.; id. B. C. 3, 67, 2:

    proelium,

    fought in different places, Hirt. B. G. 8, 19, 2 et saep.: sunt ea innumerabilia, quae a diversis emebantur, by various people, individuals (as an indefinite term for persons), Cic. Phil. 2, 37. — Poet., i. q. remotus, remote, far-distant:

    Aesar,

    i. e. flowing in another, remote country, Ov. M. 15, 23; cf. Verg. A. 3, 4; 11, 261; 12, 621;

    708: diverso terrarum distineri,

    distance apart, remoteness, Tac. A. 3, 59.—
    B.
    Trop.
    1.
    Different, unlike, dissimilar:

    varia et diversa genera et bellorum et hostium,

    Cic. de Imp. Pomp. 10 fin.; cf.:

    variae et diversae et diffusae disputationes,

    id. de Or. 3, 16, 61; 1, 61 fin.:

    diversa ac dissimilis pars,

    id. Inv. 1, 23, 33; cf.:

    diversa studia in dissimili ratione,

    id. Cat. 2, 5:

    flumina diversa locis,

    Verg. G. 4, 367; so Ov. M. 1, 40:

    oris habitu simili aut diverso,

    Quint. 9, 3, 34 al.:

    ut par ingenio, ita morum diversus,

    Tac. A. 14, 19:

    a proposita ratione diversum,

    Cic. Brut. 90; cf.:

    ab his longe diversae litterae,

    Sall. C. 34 fin.; Quint. 4, 1, 9; cf. also id. 2, 10, 7:

    huic diversa sententia eorum fuit,

    id. 3, 6, 32. —Cf. so with dat., Quint. 2, 3, 10; 3, 10, 3 et saep.—With gen.:

    diversa omnium, quae umquam accidere, civilium armorum facies,

    Tac. A. 1, 49:

    diversa in hac ac supradicta alite quaedam,

    Plin. 10, 12, 15, § 32:

    eruca diversae est, quam lactuca, naturae,

    id. 19, 8, 44, § 154.—
    2.
    Divided, fluctuating, hesitating, inconsistent:

    metu ac libidine divorsus agebatur,

    Sall. J. 25, 6:

    qui diversus animi modo numen pavescere, modo, etc.,

    Tac. H. 4, 84:

    diversi fremat inconstantia vulgi,

    Tib. 4, 1, 45.— Adv.: dī-verse or dīvorse (acc. to II.), different ways, hither and thither; in different directions (very rarely): corpora prostrata diverse jacebant, scattered, Auct. B. Afr. 40 fin.; so,

    pauci paulo divorsius conciderant,

    Sall. C. 61, 3:

    multifariam diverseque tendere,

    Suet. Galb. 19.—
    B.
    Trop. of the mind:

    curae meum animum divorse trahunt,

    Ter. And. 1, 5, 25:

    ab eodem de eadem re diverse dicitur,

    differently, Cic. Inv. 1, 50:

    diversissime adfici,

    very variously, Suet. Tib. 66:

    uti verbo ab alicujus sententia diverse,

    in a different meaning, Gell. 6, 17, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > diverto

  • 13 divorsus

    dī-verto ( vorto), ti, sum, 3, v. n., to turn or go different ways, to part, separate, turn aside (in the verb. finit. rare; not in the class. per.).
    I.
    Lit.
    A.
    To turn out of the way; hence, of travellers, to stop, lodge, sojourn:

    qui divertebat in proximo,

    Amm. 14, 7, 15:

    in cenaculum,

    Vulg. 4 Reg. 4, 11:

    ad hominem peccatorem,

    to visit, id. Luc. 19, 7 al. —
    B.
    Of a married woman, to leave her husband:

    (uxor) sive diverterit, sive nupta est adhuc,

    Dig. 9, 2, 27, § 30; cf.

    so of divorce: si uxor a legato diverterit,

    ib. 5, 1, 42:

    nullis matrimoniis divertentibus,

    Gell. 4, 3. V. also divortium.—
    II.
    Trop., to deviate from each other, to differ:

    divortunt mores virgini longe ac lupae,

    Plaut. Ep. 3, 3, 22.—Hence, dīversus ( - vorsus), a, um, P. a., turned different ways.
    I.
    Set over against each other, opposite, contrary (freq. and class.; cf.: adversus, contrarius).
    A.
    Lit.:

    in diversum iter equi concitati,

    Liv. 1, 28:

    fenestrae,

    opposite each other, Prop. 1, 3, 31; cf.

    ripa,

    Sil. 1, 264 Drak.:

    iter a proposito diversum,

    Caes. B. C. 1, 69, 1; cf.:

    diverso ab ea regione itinere,

    id. ib. 3, 41, 4:

    diversis ab flumine regionibus,

    id. B. G. 6, 25, 3:

    diversam aciem constituit,

    id. B. C. 1, 40, 5:

    duo cinguli maxime inter se diversi, i. e. the two polar circles,

    Cic. Rep. 6, 20 (13):

    diversum ad mare dejectus,

    Tac. A. 2, 60; cf.:

    procurrentibus in diversa terris,

    id. Agr. 11:

    in diversum flectere,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    binas per diversum coassationes substernere,

    cross-wise, Plin. 36, 25, 62, § 186.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., different, diverse, opposite, contrary, conflicting (cf.:

    varius, differens, discrepans, multiplex): monstrum ex contrariis diversisque inter se pugnantibus naturae studiis cupiditatibusque conflatum,

    Cic. Cael. 5 fin.; cf.:

    quis non diversa praesentibus contrariaque expectatis aut speret aut timeat?

    Vell. 2, 75, 2:

    pessuma ac divorsa inter se mala, luxuria atque avaritia,

    Sall. C. 5, 8; cf. Liv. 34, 4.—In the sup.:

    ne illi falsi sunt, qui diversissimas res pariter exspectant, ignaviae voluptatem et praemia virtutis,

    Sall. J. 85, 20:

    diversa sibi ambo consilia capiunt,

    Caes. B. C. 3, 30, 1:

    est huic diversum vitio vitium prope majus,

    Hor. Ep. 1, 18, 5; cf. Vell. 2, 80, 2:

    initio reges diversi pars ingenium, alii corpus exercebant,

    pursuing opposite courses, Sall. C. 2, 1:

    diversi imperatoribus (sc. Scipioni et Mummio) mores, diversa fuerunt studia,

    Vell. 1, 13, 3:

    dividere bona diversis,

    Hor. S. 1, 3, 114; cf. id. ib. 1, 1, 3; Vell. 2, 60 fin. et saep.—Of conflicting passions: Pentheum diripuisse aiunt Bacchas;

    nugas fuisse credo, prae quo pacto ego divorsus distrahor,

    Plaut. Merc. 2, 4, 2.— Comp.:

    divorsius,

    Lucr. 3, 803.—
    2.
    In partic. (like contrarius, II. 2.), inimically opposed, of hostile or opposite opinions, unfriendly, hostile:

    certa igitur cum illo, qui a te totus diversus est,

    Cic. Ac. 2, 32:

    regio ab se diversa,

    Liv. 32, 38:

    diversos iterum conjungere amantes,

    Prop. 1, 10, 15:

    acies,

    Tac. A. 13, 57; 14, 30:

    factio,

    Suet. Caes. 20; id. Tib. 3 fin.; cf.

    partes,

    id. Caes. 1:

    diversae partis advocatus,

    opposite, id. Gramm. 4:

    diversi ordiuntur, etc.,

    Tac. A. 2, 10:

    subsellia,

    of the opponents, Quint. 11, 3, 133; cf. Tac. Or. 34:

    minuere invidiam aut in diversum eam transferre,

    Quint. 11, 1, 64:

    defectio Tarentinorum utrum priore anno an hoc facta sit, in diversum auctores trahunt,

    are not agreed, Liv. 25, 11 fin.; cf.:

    nullo in diversum auctore,

    Tac. A. 12, 69:

    consistentis ex diverso patroni,

    on the opposite side, Quint. 4, 1, 42:

    ex diverso,

    id. 5, 11, 43; Tac. A. 13, 40; id. H. 4, 16 et saep.;

    also: e diverso,

    Plin. 4, 4, 5, § 9; Just. 30, 4, 6; the latter in Sueton, and the elder Pliny, i. q. contra, on the contrary:

    sunt qui putent, etc.... Alii e diverso, etc.,

    Suet. Caes. 86; cf. id. Aug. 27; id. Dom. 9; Plin. 2, 50, 51, § 135; 5, 9, 10, § 56 al.; cf. Sillig. ad Plin. 14, 2, 4, § 35; Gai. Inst. 2, 16.
    II.
    In different directions, apart, separate (so most freq. in all periods and kinds of writing).
    A.
    Lit.: dispennite hominem divorsum et distennite, spread out in opposite directions, i. e. his limbs, Plaut. Mil. 5, 14:

    diversae state,

    id. Truc. 4, 3, 14; cf.:

    diversi pugnabant,

    separately, Caes. B. C. 1, 58, 4; so,

    jam antea diversi audistis,

    Sall. C. 20, 5; and:

    sive juncti unum premant, sive id diversi gerant bellum,

    Liv. 10, 25:

    diversi dissipatique in omnes partes fugere,

    Caes. B. G. 2, 24, 4; cf.:

    ex diversa fuga in unum collecti,

    Liv. 42, 8:

    age diversos et disice corpora ponto,

    Verg. A. 1, 70:

    diversi consules discedunt,

    Liv. 10, 33, 10; 22, 56; Nep. Dat. 11, 3 al.; cf.:

    quo diversus abis?

    away, Verg. A. 5, 166; 11, 855:

    qui (portus) cum diversos inter se aditus habeant, in exitu conjunguntur et confluunt,

    Cic. Verr. 2, 4, 52 fin.; cf. id. Agr. 2, 32, 87; Liv. 40, 22:

    in locis disjunctissimis maximeque diversis,

    very widely separated, Cic. de Imp. Pomp. 4; so,

    loca,

    id. ib. 16; Caes. B. G. 2, 22, 1 et saep.—Cf. in the sup.:

    diversissimis locis subeundo ad moenia,

    Liv. 4, 22:

    itinera,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.; id. B. C. 3, 67, 2:

    proelium,

    fought in different places, Hirt. B. G. 8, 19, 2 et saep.: sunt ea innumerabilia, quae a diversis emebantur, by various people, individuals (as an indefinite term for persons), Cic. Phil. 2, 37. — Poet., i. q. remotus, remote, far-distant:

    Aesar,

    i. e. flowing in another, remote country, Ov. M. 15, 23; cf. Verg. A. 3, 4; 11, 261; 12, 621;

    708: diverso terrarum distineri,

    distance apart, remoteness, Tac. A. 3, 59.—
    B.
    Trop.
    1.
    Different, unlike, dissimilar:

    varia et diversa genera et bellorum et hostium,

    Cic. de Imp. Pomp. 10 fin.; cf.:

    variae et diversae et diffusae disputationes,

    id. de Or. 3, 16, 61; 1, 61 fin.:

    diversa ac dissimilis pars,

    id. Inv. 1, 23, 33; cf.:

    diversa studia in dissimili ratione,

    id. Cat. 2, 5:

    flumina diversa locis,

    Verg. G. 4, 367; so Ov. M. 1, 40:

    oris habitu simili aut diverso,

    Quint. 9, 3, 34 al.:

    ut par ingenio, ita morum diversus,

    Tac. A. 14, 19:

    a proposita ratione diversum,

    Cic. Brut. 90; cf.:

    ab his longe diversae litterae,

    Sall. C. 34 fin.; Quint. 4, 1, 9; cf. also id. 2, 10, 7:

    huic diversa sententia eorum fuit,

    id. 3, 6, 32. —Cf. so with dat., Quint. 2, 3, 10; 3, 10, 3 et saep.—With gen.:

    diversa omnium, quae umquam accidere, civilium armorum facies,

    Tac. A. 1, 49:

    diversa in hac ac supradicta alite quaedam,

    Plin. 10, 12, 15, § 32:

    eruca diversae est, quam lactuca, naturae,

    id. 19, 8, 44, § 154.—
    2.
    Divided, fluctuating, hesitating, inconsistent:

    metu ac libidine divorsus agebatur,

    Sall. J. 25, 6:

    qui diversus animi modo numen pavescere, modo, etc.,

    Tac. H. 4, 84:

    diversi fremat inconstantia vulgi,

    Tib. 4, 1, 45.— Adv.: dī-verse or dīvorse (acc. to II.), different ways, hither and thither; in different directions (very rarely): corpora prostrata diverse jacebant, scattered, Auct. B. Afr. 40 fin.; so,

    pauci paulo divorsius conciderant,

    Sall. C. 61, 3:

    multifariam diverseque tendere,

    Suet. Galb. 19.—
    B.
    Trop. of the mind:

    curae meum animum divorse trahunt,

    Ter. And. 1, 5, 25:

    ab eodem de eadem re diverse dicitur,

    differently, Cic. Inv. 1, 50:

    diversissime adfici,

    very variously, Suet. Tib. 66:

    uti verbo ab alicujus sententia diverse,

    in a different meaning, Gell. 6, 17, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > divorsus

  • 14 pes

    pēs, pĕdis, m. [kindr. with Sanscr. pād, foot, from root pad, ire; Gr. pod-, pous; Goth. fōt; old Germ. vuoz; Engl. foot], a foot of man or beast.
    I.
    Lit.:

    si pes condoluit,

    Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    calcei apti ad pedem,

    id. de Or. 1, 54, 231:

    nec manus, nec pedes, nec alia membra,

    id. Univ. 6:

    pede tellurem pulsare,

    i. e. to dance, Hor. C. 1, 37, 1; cf.:

    alterno pede terram quatere,

    id. ib. 1, 4, 7;

    4, 1, 27: pedis aptissima forma,

    Ov. Am. 3, 3, 7:

    aves omnes in pedes nascuntur,

    are born feet first, Plin. 10, 53, 74, § 149:

    cycnum pedibus Jovis armiger uncis Sustulit,

    Verg. A. 9, 564; cf. id. ib. 11, 723: pedem ferre, to go or come, id. G. 1, 11:

    si in fundo pedem posuisses,

    set foot, Cic. Caecin. 11, 31: pedem efferre, to step or go out, Plaut. Bacch. 3, 3, 19:

    qui pedem portā non extulit,

    Cic. Att. 8, 2, 4; 6, 8, 5:

    pedem portā non plus extulit quam domo suā,

    id. ib. 8, 2, 4: pedem limine efferre, id. Cael. 14, 34: pedem referre, revocare, retrahere, to go or come back, to return:

    profugum referre pedem,

    Ov. H. 15, 186; id. M. 2, 439.—Said even of streams:

    revocatque pedem Tiberinus ab alto,

    Verg. A. 9, 125:

    retrahitque pedes simul unda relabens,

    id. ib. 10, 307; cf. infra, II. H.: pedibus, on foot, afoot:

    cum ingressus iter pedibus sit,

    Cic. Sen. 10, 34; Suet. Aug. 53.—

    Esp. in phrase: pedibus ire, venire, etc.: pedibus proficisci,

    Liv. 26, 19:

    pedibus iter conficere,

    id. 44, 5:

    quod flumen uno omnino loco pedibus transire potest,

    Caes. B. G. 5, 18:

    (Caesar) pedibus Narbonem pervenit,

    id. B. C. 2, 21:

    ut neque pedibus aditum haberent,

    id. B. G. 3, 12 init. —Rarely pede ire ( poet. and late Lat.):

    quo bene coepisti, sic pede semper eas,

    Ov. Tr. 1, 9, 66:

    Jordanem transmiserunt pede,

    Ambros. in Psa. 118, 165, n. 16.— Trop.:

    Bacchus flueret pede suo,

    i. e. wine unmixed with water, Auct. Aetn. 13; cf.:

    musta sub adducto si pede nulla fluant,

    Ov. P. 2, 9, 32, and II. H. infra.—Pregn., by land:

    cum illud iter Hispaniense pedibus fere confici soleat: aut si quis navigare velit, etc.,

    Cic. Vatin. 5, 12:

    seu pedibus Parthos sequimur, seu classe Britannos,

    Prop. 2, 20, 63 (3, 23, 5):

    ego me in pedes (conicio),

    take to my heels, make off, Ter. Eun. 5, 2, 5.— Esp.: ad pedes alicui or alicujus, accidere, procidere, jacere, se abicere, se proicere, procumbere, etc., to approach as a suppliant, to fall at one's feet:

    ad pedes omnium singillatim accidente Clodio,

    Cic. Att. 1, 14, 5:

    abjectā togā se ad generi pedes abiecit,

    id. ib. 4, 2, 4:

    rex procidit ad pedes Achillei,

    Hor. Epod. 17, 14:

    vos ad pedes lenonis proiecistis,

    Cic. Sest. 11, 26:

    filius se ad pedes meos prosternens,

    id. Phil. 2, 18, 45:

    tibi sum supplex, Nec moror ante tuos procubuisse pedes,

    Ov. H. 12, 186:

    cui cum se moesta turba ad pedes provolvisset,

    Liv. 6, 3, 4:

    ad pedes Caesaris provoluta regina,

    Flor. 4, 11, 9:

    (mater una) mihi ad pedes misera jacuit,

    Cic. Verr. 2, 5, 49, § 129; cf.:

    amplecti pedes potui,

    Ov. M. 9, 605:

    complector, regina, pedes,

    Luc. 10, 89:

    servus a pedibus,

    a footman, lackey, Cic. Att. 8, 5, 1: sub pedibus, under one's feet, i. e. in one's power, Verg. A. 7, 100; Liv. 34, 32: sub pedibus esse or jacere, to be or lie under one's feet, i. e. to be disregarded ( poet.):

    sors ubi pessima rerum, Sub pedibus timor est,

    Ov. M. 14, 490:

    amicitiae nomen Re tibi pro vili sub pedibusque jacet,

    id. Tr. 1, 8, 16: pedem opponere, to put one's foot against, i. e. to withstand, resist, oppose ( poet.), id. P. 4, 6, 8: pedem trahere, to drag one's foot, i. e. to halt, limp; said of scazontic verse, id. R. Am. 378: trahantur haec pedibus, may be dragged by the heels, i. e. may go to the dogs (class.):

    fratrem mecum et te si habebo, per me ista pedibus trahantur,

    Cic. Att. 4, 16, 10; id. Fam. 7, 32, 2: ante pedes esse or ante pedes posita esse, to lie before one's feet, i. e. before one's eyes, to be evident, palpable, glaring:

    istuc est sapere, non quod ante pedes modo est, Videre, sed etiam illa, quae futura sunt, Prospicere,

    Ter. Ad. 3, 3, 32:

    transilire ante pedes posita, et alia longe repetita sumere,

    Cic. de Or. 3, 40, 160:

    omni pede stare,

    i. e. to use every effort, make every exertion, Quint. 12, 9, 18: nec caput nec pes, neither head nor foot, beginning nor end, no part:

    nec caput nec pes sermonum apparet,

    Plaut. As. 3, 3, 139:

    garriet quoi neque pes neque caput conpareat,

    id. Capt. 3, 4, 81: tuas res ita contractas, ut, quemadmodum scribis, nec caput nec pedes, Curio ap. Cic. Fam. 7, 31, 2:

    ut nec pes nec caput uni Reddatur formae,

    Hor. A. P. 8:

    dixit Cato, eam legationem nec caput, nec pedes, nec cor habere,

    Liv. Epit. 50: pes felix, secundus, i. e. a happy or fortunate arrival:

    adi pede secundo,

    Verg. A. 8, 302:

    felix,

    Ov. F. 1, 514; cf.:

    boni pedis homo, id est cujus adventus afferat aliquid felicitatis,

    Aug. Ep. ad Max. Gram. 44.—So esp. pes dexter, because it was of good omen to move the right foot first;

    temples had an uneven number of steps, that the same foot might touch the first step and first enter the temple,

    Vitr. 3, 3; cf. Petr. 30:

    quove pede ingressi?

    Prop. 3 (4), 1, 6.—So the left foot was associated with bad omens; cf. Suet. Aug. 92 init.:

    pessimo pede domum nostram accessit,

    App. M. 6, 26, p. 184, 1; hence, dextro pede, auspiciously: quid tam dextro [p. 1363] pede concipis, etc., Juv. 10, 5: pedibus pecunia compensatur, said proverbially of distant lands purchased at a cheap rate, but which it costs a great deal to reach, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72: a pedibus usque ad caput, from head to foot, all over (late Lat.; cf.:

    ab imis unguibus usque ad verticem summum,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20), Aug. in Psa. 55, 20; 90, 1, 2 et saep.; cf.:

    a vestigio pedis usque ad verticem,

    Ambros. Offic. Min. 2, 22, 114.—
    B.
    In partic.
    1.
    Milit. t. t.: descendere ad pedes, to alight, dismount, of cavalry, Liv. 9, 22:

    pedibus merere,

    to serve on foot, as a foot-soldier, id. 24, 18:

    ad pedes pugna ierat,

    they fought on foot, id. 21, 46: pedem conferre, to come to close quarters:

    collato pede rem gerere,

    id. 26, 39; Cic. Planc. 19, 48.—
    2.
    Publicist's t. t.: pedibus ire in sententiam alicujus, to adopt one's opinion, take sides with one:

    cum omnes in sententiam ejus pedibus irent,

    Liv. 9, 8, 13; 5, 9, 2.—
    3.
    In mal. part.:

    pedem or pedes tollere, extollere (ad concubitum),

    Mart. 10, 81, 4; 11, 71, 8;

    hence the lusus verbb. with pedem dare and tollere,

    Cic. Att. 2, 1, 5. —
    II.
    Transf.
    A.
    A foot of a table, stool, bench, etc., Ter. Ad. 4, 2, 46:

    mensae sed erat pes tertius impar,

    Ov. M. 8, 661; cf.:

    pedem et nostrum dicimus, et lecti, et veli, ut carminis (v. in the foll.),

    Sen. Ben. 2, 34, 2:

    tricliniorum,

    Plin. 34, 2, 4, § 9:

    subsellii,

    Auct. Her. 4, 55, 68:

    pes argenteus (mensae),

    Juv. 11, 128.—
    B.
    Pes veli, a rope attached to a sail for the purpose of setting it to the wind, a sheet:

    sive utrumque Juppiter Simul secundus incidisset in pedem,

    Cat. 4, 19:

    pede labitur aequo,

    i. e. before the wind, with the wind right aft, Ov. F. 3, 565:

    pedibus aequis,

    Cic. Att. 16, 6 init.; cf. also the passage quoted above from Sen. Ben. 2, 34, 2; and:

    prolato pede, transversos captare Notos,

    id. Med. 322.— Hence, facere pedem, to veer out one sheet, to take advantage of a side wind, to haul the wind: una omnes fecere pedem;

    pariterque sinistros, Nunc dextros solvere sinus,

    Verg. A. 5, 830:

    prolatis pedibus,

    Plin. 2, 47, 48, § 128.—
    C.
    The foot of a mountain (post-class.):

    Orontes imos pedes Casii montis praetermeans,

    Amm. 14, 8, 10 al. —
    D.
    Ground, soil, territory (post-class.):

    in Caesariensis pede,

    Sol. 3, 2:

    omnis Africa Zeugitano pede incipit,

    id. 27, 1; cf.:

    quamvis angustum pedem dispositio fecit habitabilem,

    Sen. Tranq. An. 10, 4.—
    E.
    The stalk or pedicle of a fruit, esp. of the grape, together with the husk:

    vinaceorum pes proruitur,

    Col. 12, 43; so id. 12, 36.—Of the olive, Plin. 15, 1, 2, § 5: pes milvinus or milvi, the stalk or stem of the plant batis, Col. 12, 7.—Hence, as a name for several plants: pedes gallinacei, a plant:

    Capnos trunca, quam pedes gallinaceos vocant,

    Plin. 25, 13, 98, § 155:

    pedes betacei,

    beetroots, Varr. R. R. 1, 27.—
    F.
    Pedes navales, rowers, sailors, Plaut. Men. 2, 2, 75.—
    G.
    The barrow of a litter, Cat. 10, 22.—
    H.
    Poet., of fountains and rivers: inde super terras fluit agmine dulci, Quā via secta semel liquido pede detulit undas, Lucr, 5, 272;

    6, 638: crepante lympha desilit pede,

    Hor. Epod. 16, 47:

    liquido pede labitur unda,

    Verg. Cul. 17:

    lento pede sulcat harenas Bagrada,

    Sil. 6, 140.—
    K.
    A metrical foot:

    ad heroum nos dactyli et anapaesti et spondei pedem invitas,

    Cic. de Or. 3, 47, 82:

    pedibus claudere verba,

    to make verses, Hor. S. 2, 1, 28:

    musa per undenos emodulanda pedes,

    in hexameters and pentameters, Ov. Am. 1, 1, 30:

    inque suos volui cogere verba pedes,

    id. Tr. 5, 12, 34.—
    2.
    A kind of verse, measure:

    et pede, quo debent fortia bella geri,

    Ov. Ib. 646:

    Lesbius,

    Hor. C. 4, 6, 35.—
    L.
    In music, time (postAug.), Plin. 29, 1, 5, § 6.—
    M.
    A foot, as a measure of length (class.):

    ne iste hercle ab istā non pedem discedat,

    Plaut. As. 3, 3, 13:

    ab aliquo pedem discessisse,

    Cic. Deiot. 15, 42:

    pedem e villā adhuc egressi non sumus,

    id. Att. 13, 16, 1:

    pes justus,

    Plin. 18, 31, 74, § 317.—Hence, transf.: pede suo se metiri, to measure one's self by one's own foot-rule, i. e. by one's own powers or abilities, Hor. Ep. 1, 7, 98.—
    N.
    Pedes, lice; v. pedis.—
    O.
    The leg (late Lat.), in phrase: pedem frangere, Aug. Civ. Dei, 22, 22, 3; id. Serm. 273, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > pes

См. также в других словарях:

  • set against — 1) PHRASAL VERB If one argument or fact is set against another, it is considered in relation to it. [be V ed P n] These are relatively small points when set against her expertise on so many other issues... [be V ed P n] ₤1,000 was a considerable… …   English dictionary

  • To set against — Set Set (s[e^]t), v. t. [imp. & p. p. {Set}; p. pr. & vb. n. {Setting}.] [OE. setten, AS. setton; akin to OS. settian, OFries. setta, D. zetten, OHG. sezzen, G. setzen, Icel. setja, Sw. s[ a]tta, Dan. s?tte, Goth. satjan; causative from the root… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • dead set against —    If you are dead set against something, you are strongly opposed to it.     My father wanted a dog, but my mother was dead set against the idea …   English Idioms & idiomatic expressions

  • dead set against — (smth) determined not to do something They are dead set against their son going to Europe for a year …   Idioms and examples

  • (dead) set against something — phrase completely opposed to something We are absolutely set against the tax increase. (dead) set against doing something: She’s dead set against giving the kids junk food. Thesaurus: opposed to someone or somethingsynonym …   Useful english dictionary

  • Eyes Set Against the Sun — Infobox Album Name = Eyes Set Against the Sun Type = studio Artist = Mira Calix Released = Recorded = Genre = Length = Label = Warp Records Producer = Reviews = * Pitchfork Media 72% [http://www.pitchforkmedia.com/article/record review/42353 eyes …   Wikipedia

  • (be) (dead) set against against doing something — be (dead) set against sth/against doing sth idiom to be strongly opposed to sth • Why are you so dead set against the idea? Main entry: ↑setidiom …   Useful english dictionary

  • (be) (dead) set against something doing something — be (dead) set against sth/against doing sth idiom to be strongly opposed to sth • Why are you so dead set against the idea? Main entry: ↑setidiom …   Useful english dictionary

  • set — I [[t]se̱t[/t]] NOUN USES ♦ sets 1) N COUNT: oft N of n A set of things is a number of things that belong together or that are thought of as a group. There must be one set of laws for the whole of the country... I might need a spare set of… …   English dictionary

  • Set — (s[e^]t), v. t. [imp. & p. p. {Set}; p. pr. & vb. n. {Setting}.] [OE. setten, AS. setton; akin to OS. settian, OFries. setta, D. zetten, OHG. sezzen, G. setzen, Icel. setja, Sw. s[ a]tta, Dan. s?tte, Goth. satjan; causative from the root of E.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Set — (s[e^]t), v. t. [imp. & p. p. {Set}; p. pr. & vb. n. {Setting}.] [OE. setten, AS. setton; akin to OS. settian, OFries. setta, D. zetten, OHG. sezzen, G. setzen, Icel. setja, Sw. s[ a]tta, Dan. s?tte, Goth. satjan; causative from the root of E.… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»